сці́шыцца

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. сці́шуся сці́шымся
2-я ас. сці́шышся сці́шыцеся
3-я ас. сці́шыцца сці́шацца
Прошлы час
м. сці́шыўся сці́шыліся
ж. сці́шылася
н. сці́шылася
Загадны лад
2-я ас. сці́шся сці́шцеся
Дзеепрыслоўе
прош. час сці́шыўшыся

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

сці́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; зак.

1. Стаць больш павольным (пра рух машыны).

Машыны сцішыліся.

2. Пра гукі, шумы: стаць цішэйшым, бясшумным; сціхнуць.

У зале сцішыліся гукі акардэона.

Перад навальніцай усё сцішылася.

3. Перастаць хвалявацца; супакоіцца, змоўкнуць.

Дзіця паплакала і сцішылася.

4.(1 і 2 ас. звычайна не ўжыв.). Пра з’явы прыроды: паменшыцца ў сіле; спыніцца.

Раніцай дождж сцішыўся.

5. Прыйсці ў стан нерухомасці, спакою.

Мора к вечару сцішылася.

|| незак. сці́швацца, -аюся, -аешся, -аецца і сціша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сці́шыцца сов.

1. (стать медленнее) заме́длиться;

рух машы́н ~шыўся — движе́ние маши́н заме́длилось;

2. (приутихнуть, ослабеть) уме́риться;

ве́цер ~шыўся — ве́тер уме́рился;

3. (прекратиться) уня́ться, успоко́иться, переста́ть, зати́хнуть, ути́хнуть;

аго́нь ~шыўся — ого́нь уня́лся;

боль ~шыўся — боль успоко́илась (уняла́сь);

гнеў ~шыўся — гнев уня́лся;

4. (перестать шуметь) прити́хнуть, уня́ться, успоко́иться; (умолкнув, перестать двигаться) зати́хнуть, ути́хнуть;

дзяўчы́нка ~шылася ў куто́чку — де́вочка прити́хла в уголке́;

дзіця́ ~шылася — ребёнок уня́лся (успоко́ился)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сці́шыцца, ‑шуся, ‑шышся, ‑шыцца; зак.

1. Пачаць рухацца больш павольна; спыніцца. Канвеер сцішыцца і стане, Парушыць сэрца сэрцаў строй. Чэрня. Кастусь не падганяў каня, і той сцішыўся зусім. Гаўрылкін.

2. Перастаць чуцца, стаць цішэйшым (пра гукі, шумы і пад.). Сцішыліся песні, прыціхлі гармоні, толькі дзе-нідзе не змаўкалі паасобныя галасы. Лынькоў. Пачуўшы, што сцішыліся ў канцы калідора крокі цёці Машы, .. [Алесь] устаў і пачаў хадзіць па пакоі. Броўка. // Стаць бясшумным, сціхнуць. У адну ноч, калі горад сцішыўся, а Лабановіч сніў сны, .. раптам пачуўся грук у дзверы рэдакцыі. Колас. Усё сцішылася ў прадчуванні блізкай ночы. Даніленка.

3. Прыйсці ў стан спакою, перастаць хвалявацца; змоўкнуць. [Сынклета:] — А бацька нікуды не дзенецца, пабурчыць трохі ды сцішыцца. Гроднеў. Заплакала было дзіця на руках у жанчыны, але, быццам перадумаўшы, адразу і сцішылася. Васілёнак. — Рэкс, ціха, — сказаў па-нямецку оберст, і аўчарка сцішылася, нават, здаецца, паменшала ростам. Шахавец. // Перастаць крычаць, пачаць весці сябе ціха. Жанчыны смяяліся, мужчыны жартавалі. Нарэшце сцішыліся. Ваданосаў. Люба не сумелася і не змоўкла, аднак сцішылася — перастала крычаць і лаяцца. Шамякін. Глуха затрымцеў званок, і дзеці сцішыліся. Сабаленка. // Прыпыніцца, перастаць рухацца; заціхнуць. Арцыховіч апынуўся каля цёплай батарэі і, абняўшы яе закарчанелымі рукамі, сцішыўся. Алешка. Чалавек прабіраецца праз гушчарнікі. Паўзе па балоце. Прытаіўся, сцішыўся. Лужанін. — А хіба я заснула? Так сабе, толькі сцішылася, — пачуўся голас Верачкі. М. Ткачоў.

4. Паменшыцца ў сіле, аслабець (пра з’явы прыроды). Пакуль дабег, дождж сцішыўся. Хомчанка. Адразу сцішыўся вецер, мора пасвятлела і неба зноў стала зырка-блакітнае. Васілёнак. // Суняцца (пра боль і пад.). Сцішыўся боль у патыліцы, і ў вачах [Сцяпана] стала ясней. Пестрак. // Аслабець або прыглушыцца (пра пачуцці). Цяпер, калі непакой сцішыўся, Туравец стаў больш адчуваць, як ные правая рука. Мележ.

5. Прыйсці ў стан нерухомасці, спакою. Сцішыўся сурова Лес, як немы склеп. Колас. [Мора] пачало супакойвацца і хвіліны праз тры зусім сцішылася, як і не круціў толькі што ў ім магутны вір. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сціша́цца, сці́швацца, сці́шыцца

1. (рухацца больш павольна) sich verlángsamen, sich verzögern (тс. перан.);

2. гл. сціxaць, сціxнyць

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

сціша́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да сцішыцца.

2. Зал. да сцішаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сці́швацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да сцішыцца.

2. Зал. да сцішваць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

присмире́ть сов.

1. супако́іцца, сці́шыцца, уціхамі́рыцца;

2. перен. (приумолкнуть) сці́хнуць, прыці́хнуць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

успоко́иться

1. супако́іцца, заспако́іцца;

2. (утихнуть) сці́шыцца, суці́шыцца, суня́цца;

3. (угомониться) уціхамі́рыцца.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Сцяцю́рыцца ’сціснуцца, стуліцца, скурчыцца’ (Барад., Сл. ПЗБ), сцюцю́рыцца, сцюцюрэ́цца ’тс’ і ’зажурыцца, сцішыцца, замоўкнуць, заспакоіцца’ (Варл., Сл. ПЗБ). Экспрэсіўнае ўтварэнне, магчыма, ад цяцера, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)