Судо́м наз. ’нешта нядобрае, непрыемнае’: судом ее возьмі (ТС). Верагодна, да ўкр. судо́ма ’сутарга, курч’, судо́мити ’курчыць, зводзіць сутаргай’. Украінскае слова, на думку Варбат (Этимология–1981, 21–22), працягвае прасл. *sǫdoma, якое з і.-е. *som‑dhə‑m, дзе *som‑ > *sǫ‑, корань ‑dhə‑ (гл. дзець) і суф. ‑m‑. Аб іншых версіях гл. несудомны.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

су́д

‘установа’

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. су́д суды́
Р. суда́ судо́ў
Д. суду́ суда́м
В. су́д суды́
Т. судо́м суда́мі
М. судзе́ суда́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ця́жба, -ы, ж.

Спрэчка двух бакоў перад судом; грамадзянская судовая справа.

Ц. з суседам.

|| прым. ця́жбавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

арбітра́ж, -у, м.

Вырашэнне спрэчак не судовага характару арбітрамі, трацейскім судом; дзяржаўны орган, які займаецца гэтым.

|| прым. арбітра́жны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

абвінава́чаны, -ага, мн. -ыя, -ых, м.

Той, каму прад’яўлена абвінавачанне.

А. быў апраўданы судом.

|| ж. абвінава́чаная, -ай, мн. -ыя, -ых.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

вы́судзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.

Разм. Дабіцца чаго‑н. судом.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пазасудо́вы, ‑ая, ‑ае.

Які адбываецца не ў судзе, прымаецца не судом. Пазасудовае вырашэнне спрэчкі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прыгаво́р, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Рашэнне, вынесенае судом пасля разбору судовай справы.

Абвінаваўчы п.

Апраўдальны п.

П. абскарджанню не падлягае.

2. перан. Увогуле пастанова, рашэнне, меркаванне з ацэнкай чаго-н.

Суровы п. гісторыі.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

sue [s(j)u:] v. прасле́даваць судо́м, распачына́ць працэ́с су́праць каго́-н.;

sue for a divorce пада́ць на разво́д

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

ця́жба, ‑ы, ж.

Уст. Спрэчка двух бакоў перад судом; грамадзянская судовая справа. [Сяляне:] — У справе ж нашых цяжбаў з вамі [пан Скірмунт].. суд стаў на вашу старану. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)