ста́рец
1. (старик) стары́, -ро́га м.;
2. церк. ста́рац, -рца м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Ста́рац ‘жабрак’; паэт. ‘стары чалавек’, ‘манах, духоўны настаўнік веруючых’ (ТСБМ), ‘жабрак’ (Нас., Байк. і Некр., Бяльк., Касп., Сл. Брэс.), ста́рэц ‘тс’ (ТС), старцава́ць, старча́ць ‘жабраваць’, старча́нка ‘жабрачка’ (ТС), старчаня́та ‘жабракі’ (Мат. Гом.). Да прасл. *starьcь (параўн. укр. ста́рец ‘жабрак’, рус. ста́рец ‘стары’, польск. starzec, чэш. stařec, балг. ста́рец, макед. старец), якое ўтворана ад прасл. *starъ ‘стары’ з суф. ‑ьcь (Слаўскі, SP, 1, 99).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ста́рац, -рца м.
1. ни́щий;
2. церк. ста́рец;
◊ у ~рца кій адабра́ць — отня́ть у ни́щего по́сох (суму́)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Intra mensuram lodicis tu porrige suram
Працягвай свае ногі па даўжыні коўдры.
Протягивай свои ноги по длине одеяла.
бел. Выцягвай ножкі падлуг адзёжкі. Не лезь, куды твая галава не лезе. Па Івану рубашка. Па каню і хамут.
рус. По одёжке протягивают ножки. Надо жить, как набежит. Не так живи, как хочется, а так живи, как Бог велит. По сусеку глядя, месят квашню. По естю старец и келью строит.
фр. Gouverne ta bouche selon ta bourse (Руководи ртом по своему кошельку). Il faut mesurer son vol à ses ailes (Надо соизмерять свой полёт с крыльями).
англ. Stretch your legs according to your coverlet (Вытягивай ноги по одеялу).
нем. Strecke dich nach der Decke (Вытягивай ноги по одеялу). Man soll das Maul nach der Tasche richten (Лицо определяется по карману).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Suum cuique mos est
У кожнага свой нораў/звычай.
У каждого свой нрав/обычай.
бел. Як хто хоча, так па сваім бацьку плача. Ты граеш, як знаеш, а я скачу, як хачу. Які край, такі і абычай. Што двор, то нораў. Што край ‒ то абычай, што сяло ‒ то навіна. Што край ‒ то абычай, што сяло ‒ то нораў, што галава ‒ то розум.
рус. У всякой пташки свои замашки. У всякой пичужки свой голосок. У всякого Мирона свой приём. Всякий гад на свой лад. Что город, то норов. У всякого попа по-своему поют. У всякой стряпки свои порядки. Что город, то норов, что деревня, то обычай. Что старец, то и ставец. Что край, то обычай. Что двор, то говор, что конь, то норов. Что изба, то стряпня. У всякого попа по-своему поют.
фр. Autre ville autres mœurs (Другой город ‒ другие обычаи). Autant de pays, autant de moeurs (Сколько стран, столько и обычаев).
англ. Every country has its customs (В каждой стране свои традиции). Every cock sings in his own manner (Каждый петух поёт на свой лад). Every man to his taste (У каждого свой вкус).
нем. Andere Länder, andere Sitten (Другие страны, другие обычаи). Andere Städtchen, andere Mädchen (Другие городки, другие девушки). Jeder Vogel hat seinen Gesang (У каждой птицы своя мелодия/пение).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)