сталі́ць, сталю́, сто́ліш, сто́ліць; сто́лены; незак., што.
Слаць столь.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ста́ліць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ста́лю |
ста́лім |
| 2-я ас. |
ста́ліш |
ста́ліце |
| 3-я ас. |
ста́ліць |
ста́ляць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ста́ліў |
ста́лілі |
| ж. |
ста́ліла |
| н. |
ста́ліла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ста́ль |
ста́льце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ста́лячы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сталі́ць несов. настила́ть потоло́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сталі́ць
дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 2-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
сталю́ |
сто́лім |
| 2-я ас. |
сто́ліш |
сто́ліце |
| 3-я ас. |
сто́ліць |
сто́ляць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
сталі́ў |
сталі́лі |
| ж. |
сталі́ла |
| н. |
сталі́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
сталі́ |
сталі́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
сто́лячы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
сталі́ць, сталю, століш, століць; незак., што.
Слаць столь.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ста́ліць ‘спрасці вельмі тонкай ніткай, высокаякасна’ (мёрск., Ск. нар. мовы). Уяўляе прыставачнае ўтварэнне ад талі́ць ‘прасці вельмі тонкай ніткай, высакаякасна’ (там жа), параўн. та́лька ‘тонкая нітка пры прадзенні; маток нітак’, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
сто́ліць несов., см. сталі́ць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сталь ‘цвёрды метал серабрыста-шэрага колеру’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Пятк. 2). Укр. сталь, рус. сталь ‘тс’. Запазычанне з польск. stal, дзе адзначала з XV ст. і ўзыходзіць да с.-в.-ням. stahl ‘тс’ (гл. Брукнер, 512; Карскі, Белорусы, 180; Фасмер, 3, 744; Нававейскі, Zapożyczenia, 262). З польскай таксама сталёвы (Нас., ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ) < stalowy, пры народных утварэннях сталяны́ (Рам., 1–2; Шэйн. 1, Растарг.), ста́ліць ‘загартоўваць’ (Нас., Сержп. Прык.). Стальны́ (ТСБМ, Бяльк., Сл. ПЗБ), магчыма, з рус. стальной.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сто́ль 1 ‘пакрыццё памяшкання, процілеглае падлозе’, ‘паверхня гэтага пакрыцця з боку гарышча’ (Нас., Шымк. Собр., Касп., ТСБМ, Ласт., Шат., Нік. Очерки, Бяльк., Сл. ПЗБ, Ян., Варл.), ‘гарышча’ (Жд. 3), сто́ля ‘столь’ (Касп.), ‘столь; гарышча’ (ТС, ПСл, Мат. Гом., Сл. Брэс.), сюды ж сталява́нне ‘насціланне столі’, ‘столь’ (Нас.), сталява́ць ‘насцілаць столь’ (Нас., Касп.), сталі́ць сто́лю ‘тс’ (гарад., Хрэст. дыял.). Укр. сте́ля, стіль, сто́ля, рус. дыял. сте́ль ‘тс’. Да сцяліць, з чаргаваннем у беларускім слове. Гл. Фасмер, 3, 753; ЕСУМ, 5, 407. Краўчук (Бел.-укр. ізал., 38) формы з ‑о‑ лічыць больш архаічнымі, захаванымі таксама ў в.- і н.-луж. postola, postoła ‘пасцель, ложак’ пры больш новых *postelь, *postelʼа (гл. пастель).
Столь 2, сто́ля ‘столка’ (шчуч., Сл. ПЗБ). Гл. столка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)