со́ўганне
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
со́ўганне |
| Р. |
со́ўгання |
| Д. |
со́ўганню |
| В. |
со́ўганне |
| Т. |
со́ўганнем |
| М. |
со́ўганні |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
со́ўганне ср., разг.
1. дви́гание, передвига́ние;
2. возня́ ж.;
3. сова́ние, ты́канье;
1-3 см. со́ўгаць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
со́ўганне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. соўгаць і соўгацца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
со́ўгацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).
1. Хадзіць туды-сюды.
С. па вуліцы без справы.
2. Марудна, з цяжкасцю хадзіць.
Бабуля ледзь соўгаецца.
3. Перамяшчацца, рухацца.
Колца соўгаецца па дроце.
|| аднакр. саўгану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся (да 3 знач.).
|| наз. со́ўганне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
со́ўгаць, -аю, -аеш, -ае; -аны; незак. (разм.).
1. што. Перасоўваць што-н. з месца на месца.
С. сталы з аднаго пакоя ў іншы.
2. што. Соваць, рухаць чым-н. у розных напрамках (звычайна на паверхні).
С. скрынкі.
3. чым. Соваць, поркаць куды-н., у што-н.
С. палкай у гразь.
|| аднакр. саўгану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́.
|| наз. со́ўганне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
дви́гание ру́ханне, -ння ср., со́ўганне, -ння ср., со́ванне, -ння ср.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Со́ўгаць ‘перасоўваць што-небудзь з месца на месца’, ‘рухаць, соваць чым-небудзь у розных кірунках (звычайна па паверхні)’, ‘тыкаць, соваць’ (ТСБМ), ‘габляваць’ (шальч., Сл. ПЗБ), ‘соваць, тыкаць’ (ТС), со́ўгацца ‘хадзіць туды-сюды, сланяцца’, ‘пасоўвацца паволі, з цяжкасцю; рухацца, перамяшчацца’ (ТСБМ, ТС; ашм., шальч., Сл. ПЗБ, Жд. 1), ‘хадзіць узад і ўперад’ (Янк. 1, Нар. Гом.), соўгену́ць ‘рэзка сунуць’ (ТС), совгну́ты ‘штурхануць’ (Сл. Брэс.), соўгну́тэ ‘тс’ (брэсц., Нар. лекс.), соўг ‘пра соўганне’ (мсцісл., Нар. лекс.), саўге́ць! ‘кідок камянём’ (Арх. Федар.), саўга́к ‘стары чалавек’ (Наша Ніва, 1998, 26 кастр.), со́ўгала ‘чалавек, які сноўдаецца без справы і заняткаў’ (Янк. 3.). Укр. со́вгати ‘соваць; соўгаць’, со́вганка ‘коўзанка’. Няясна. Для ўкраінскага аўтары ЕСУМ (5, 342) мяркуюць аб кантамінацыі со́вати і ковзати (< *ковгати), што не вельмі пераканаўча; магчыма, гэта звонкі дублет да соўкаць (гл. наступнае слова).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)