со́к

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. со́к со́кі
Р. со́ку со́каў
Д. со́ку со́кам
В. со́к со́кі
Т. со́кам со́камі
М. со́ку со́ках

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

сок, -у, мн. -і, -аў, м.

1. Вадкасць, якая знаходзіцца ў клетках, тканках і поласцях раслінных і жывёльных арганізмаў.

Кляновы с.

Страўнікавы с.

2. Напітак, які вырабляюць з мякаці розных пладоў.

Купіць вінаграднага соку.

◊

Варыцца ў сваім саку (неадабр.) — працаваць, не падтрымліваючы сувязі з тымі, хто займаецца падобнай работай, не выкарыстоўваць іх вопыт.

Выціснуць усе сокі з каго-н. — абяссіліць празмернай работай.

У самым саку (разм.) — у росквіце фізічных сіл.

|| прым. со́кавы, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сок м.

1. в разн. знач. сок, род. со́ку м.;

желу́дочный сок стра́ўнікавы сок;

берёзовый сок бяро́завы сок;

движе́ние со́ков бот. рух со́каў;

я́блочный сок я́блычны сок;

дуби́льный сок техн. дубі́льны сок;

2. (шлак) горн. шлак, род. шла́ку м.; дзы́ндра, -ры ж.;

◊

вари́ться в со́бственном соку́ вары́цца ў сваі́м саку́;

в по́лном соку́ у по́ўным ро́сквіце, у по́ўным саку́;

вы́жать (все) со́ки вы́ціснуць (усе́) со́кі, (уве́сь) клёк;

со́ки земли́ со́кі зямлі́;

в са́мом соку́ у са́мым саку́.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сок (род. со́ку) м., в разн. знач. сок;

стра́ўнікавы с. — желу́дочный сок;

бяро́завы с. — берёзовый сок;

рух со́каў — бот. движе́ние со́ков;

◊ вары́цца ў сваі́м саку́ — вари́ться в со́бственном соку́;

вы́ціснуць (усе́) со́кі — вы́жать (все) со́ки;

у са́мым саку́ — в са́мом соку́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сок, ‑у, м.

1. Вадкасць, якая знаходзіцца ў клетках, тканках і поласцях раслінных і жывёльных арганізмаў. Кляновы сок. Страўнікавы сок. □ А дзядзька ўперадзе тралюе І галаву ўгару ўскідае, Бярозу добрую шукае З салодкім сокам, баравую. Колас. А ён [яблык] крохкі такі, ажно свеціцца ў ім Сок ды шастаюць ціха зярняты. Бялевіч. Зацвітуць сады ў калгасе, Паляцяць зноў пчолы з пасек Па салодкі сок... Кірэенка. // Напітак з вадкасці, якая выціскаецца з ягад, фруктаў, гародніны. Журавінавы сок. Яблычны сок. Фруктова-ягадныя солі.

2. Вільгаць і пажыўныя рэчывы, якія знаходзяцца ў глебе і ўсмоктваюцца раслінамі. Ярына высмоктвае каштоўныя сокі перагною і добра расце. Кулакоўскі. Дзякуй глебе, што кожнае зернетка сокам, нібы маці грудзямі, ўскарміла, ўспаіла. А. Вольскі. Красавік — Гэта першыя краскі вясны, Некранутая сінь Танканогай пралескі, Рокат рэк гаваркіх, Буйства сокаў зямных, Вечна юнага часу Ўрачыстая песня. Звонак.

3. перан. Разм. Пра лепшых прадстаўнікоў грамадства. Бо вы — кроў з майго цела, Бо вы — узор чалавека... Людзі справы наспелай, Сок дваццатага веку. Таўбін. // Асноўнае, лепшае, галоўнае ў чым‑н. К. Чорны стараўся, каб літаратурная, кніжная мова не губляла сокаў жывой, бытавой мовы. Адамовіч.

•••

Млечны сок — вадкасць у сцёблах, лісці і каранях некаторых раслін (служыць сыравінай для атрымання каўчуку, гутаперчы, опіуму).

Варыцца ў сваім (уласным) саку гл. варыцца.

Высмактаць (усе, апошнія) сокі гл. высмактаць.

Выціснуць усе сокі гл. выціснуць.

У (самым) саку — у росквіце фізічных сіл.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сок м. кул. Saft m -es, Säfte;

фрукто́вы сок Óbstsaft m;

вінагра́дны сок Tráubensaft m;

стра́ўнікавы сок фізіял. Mágensaft m;

◊

у са́мым саку́ разм. in vóller Lébenskraft, im Saft (пра людзей);

вары́цца ў сваі́м саку́ разм. im éigenen Saft schmóren

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Сок ‘вадкасць у раслінных і жывёльных арганізмах, у глебе і інш.’ (ТСБМ, Бяльк., Сцяшк., Сл. ПЗБ, ТС), ‘бярозавік’ (Сержп. Прымхі), ‘тук’ (слонім., Нар. лекс.), ст.-бел. сокъ ‘вадкае ў пладах’. Укр. сок, сік, рус. сок, польск. sok, в.-луж., н.-луж., sok ‘сачавіца’, чэш. дыял. sok, славац. osoka ‘сок (грыбны)’, серб.-харв. со̑к, славен. sọ̑k, балг., макед. сок, ст.-слав. сокъ ‘сок, напой’. Прасл. *sokъ мае адпаведнікі ў літ. sakaĩ мн. л. ‘драўняная смала’, ст.-прус. sackis ‘тс’; іншая ступень чаргавання: лат. sveķi мн. л. ‘смала’, алб. djak ‘кроў’, грэч. όπός ‘сок’, якія да і.-е. *s(u̯)ok​u̯o‑ ‘сок расліны, дрэва’, з і.-е. *suek​u̯‑, як мяркуюць, ‘мокры, вільготны’. Гл. Траўтман, 248; Мюленбах-Эндзелін, 3, 645; 1142; Фасмер, 3, 708 з літ-рай, а таксама Махэк₂, 566; Сной₁, 591; Борысь, 566; ЕСУМ, 5, 251. Параўн. сачавіца, сочыва.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

сок / з бярозы: бярозавік

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

Панкрэатычны сок, гл. Падстраўнікавы сок

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Млечны сок 7/278

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)