смара́гд, -у, М -дзе, м.

Тое, што і ізумруд.

|| прым. смара́гдавы, -ая, -ае.

Смарагдавая брошка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

смара́гд

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. смара́гд смара́гды
Р. смара́гду смара́гдаў
Д. смара́гду смара́гдам
В. смара́гд смара́гды
Т. смара́гдам смара́гдамі
М. смара́гдзе смара́гдах

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

смара́гд уст. смара́гд, -ду м.;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

смара́гд, -ду м., в разн. знач. смара́гд

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

смара́гд, ‑у, М ‑дзе, м.

1. Назва некаторых мінералаў зялёнага колеру.

2. Тое, што і ізумруд. У жанчыны.. былі жаўтаватыя, мабыць ад еду, пальцы і на адным з іх пабліскваў маленькі смарагд. Савіцкі.

[Грэч. smaragdos.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

смарагд

т. 15, с. 49

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

смара́гд м. мін. Smarágd m -es, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

смара́гд

(гр. smaragdos)

тое, што і ізумруд.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Смара́гд ‘назва некаторых мінералаў зялёнага колеру’, ‘ізумруд’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), ст.-бел. смарагдъ, измарагдъ ‘тс’ (Булыка, Запазыч., Ст.-бел. лексікон). Параўн. стараж.-рус. смарагдъ, измарагдъ, укр. смарагд, шмарагд, рус. смара́гд ‘тс’ з грэч. σμάραγδος, ξμαραγδος, для якіх мяркуецца царкоўнаславянскае пасрэдніцтва, гл. ЕСУМ, 5, 316; Праабражэнскі, 2, 334. Ст.-бел. шмарагдъ, шмаракгдусъ, смаракгдъ праз польск. szmaragd, smaragd узыходзіць да той жа крыніцы; гл. Булыка, Лекс. запазыч., 141. Пасрэдніцтва ід. Smaragd ‘тс’ для сучаснага слова (Шульман, Полымя, 1926, 8, 213) не з’яўляецца абавязковым.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

изумру́д ізумру́д, -ду; смара́гд, -ду м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)