Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
складны́
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
складны́ |
складна́я |
складно́е |
складны́я |
| Р. |
складно́га |
складно́й
складно́е |
складно́га |
складны́х |
| Д. |
складно́му |
складно́й |
складно́му |
складны́м |
| В. |
складны́ (неадуш.)
складно́га (адуш.) |
складну́ю |
складно́е |
складны́я (неадуш.)
складны́х (адуш.) |
| Т. |
складны́м |
складно́й
складно́ю |
складны́м |
складны́мі |
| М. |
складны́м |
складно́й |
складны́м |
складны́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
складны́ складно́й;
с. метр — складно́й метр;
с. стул — складно́й стул
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
склада́нчык м., разг. но́жичек (складной, перочинный)
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Тва́рка ’адтуліна ў калодачным вуллі, праз якую дастаюць мёд’ (лельч., Арх. ГУ), ’адтуліна ў вуллі’ (Мат. Гом.), тва́ркі ’вузкія дошчачкі, што ўстаўляюцца ў адтуліну вулля’ (Нік. Очерки). Параўн. рус. смален. тва́рька ’невялікая круглая адтуліна ў вуллі для пчол’, дыял. твирь ’палова складной даўжаі ў борці’, якое Фасмер (4, 33) параўноўвае са ство́рка ’тс’ і звязвае з затворя́ть ’зачыняць’, што ўрэшце ўзыходзіць да *verti ’прыціскаць, замыкаць’. Аднак параўн. таксама польск. twarz, tworz ’работа каля борцяў’, што схіляе да сувязі з тварыць 2 (гл.), параўн. тварыла 1.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
склада́ны
1. (состоящий из нескольких частей) сло́жный;
~нае рэ́чыва — сло́жное вещество́;
с. сказ — грам. сло́жное предложе́ние;
2. (по устройству) сло́жный;
~ная малата́рня — сло́жная молоти́лка;
3. (трудный) сло́жный; мудрёный;
~ная зада́ча — сло́жная (мудрёная) зада́ча;
4. (о ноже) складно́й, перочи́нный
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нож нож, род. нажа́ м.;
перочи́нный нож сцізо́рык;
складно́й нож склада́нчык, склада́ны но́ж;
◊
быть на ножа́х быць на нажа́х;
э́то — нож в се́рдце гэ́та — нож у сэ́рца;
без ножа́ заре́зать без нажа́ зарэ́заць;
приста́ть с ножо́м к го́рлу прыста́ць з нажо́м да го́рла;
нож в спи́ну нож у спі́ну;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ВЕЛАСІПЕ́Д
[франц. vélocipede ад лац. velox (velocis) хуткі + pes (pedis) нага],
двух- ці трохколавая машына, якая прыводзіцца ў рух з дапамогай нажных педалей. Бываюць веласіпеды дарожныя (мужчынскія і жаночыя), лёгкадарожныя, юнацкія, спарт. (у т. л. тандэмы), дзіцячыя і спец. (грузавыя, цыркавыя, велакаляскі і інш.).
Папярэднікі веласіпеда — чатырохколавыя павозкі-самакаты, вядомыя з 16 ст. Першы двухколавы веласіпед з педалямі і рулём зроблены ў Расіі ўральскім кавалём Я.М.Артамонавым (1801). У 1815—50-я г. немцы К.Драйз і Ф.М.Фішэр, шатландзец Г.Далзел, англічанін Трэфу, французы П.Лалеман і М.Мішо ўдасканальвалі канструкцыю веласіпеда. Англ. інжынер Сержан у 1869 выкарыстаў ланцуговую перадачу, шатландзец Дж.Б.Данлап у 1888 замяніў гумавыя шыны пнеўматычнымі. Прамысл. вытв-сць веласіпедаў пачалася ў канцы 19 ст., калі сталі выкарыстоўваць стальныя трубы для рамы, ланцуговую перадачу на задняе кола, механізм свабоднага ходу і інш. Сучасныя дарожныя веласіпеды маюць трывалую раму, шырокія (1¼—1½″) шыны, масу каля 16 кг, у лёгкадарожных маса каля 14 кг, шыны меншага сячэння (1—1¼″), ручныя калодачныя тармазы. Спарт. веласіпеды адрозніваюцца аблегчанай канструкцыяй (8—11 кг) з легіраваных сталяў (часам з тытану) і дуралюміну, нізка апушчаным рулём, пераключальнікам скорасці і ручных барабанных тармазоў у шашэйных і адсутнасцю свабоднага ходу ў трэкавых веласіпедаў (гл. Веласіпедны спорт). Пашыраны складныя веласіпеды і з падвесным маторам. Буйная вытв-сць веласіпедаў у краінах Зах. Еўропы (Галандыя, Бельгія), Азіі (Кітай). На Беларусі вядучы вытворца дарожных веласіпедаў для дарослых з закрытай і складной рамамі — Мінскі матацыклетны і веласіпедны завод.
т. 4, с. 64
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
нож (род. нажа́) м., в разн. знач. нож;
склада́ны н. — складно́й нож;
н. бульдо́зера — нож бульдо́зера;
◊ быць на нажа́х — быть на ножа́х;
н. у сэ́рца — нож в се́рдце;
з нажо́м да го́рла прыста́ць — с ножо́м к го́рлу приста́ть;
н. у спі́ну — нож в спи́ну;
без нажа́ рэ́заць (зарэ́заць) — без ножа́ ре́зать (заре́зать);
пад н. — под нож (ложи́ться, лечь и т.п.);
як нажо́м адрэ́заць — как ножо́м отре́зать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)