сирота́ сірата́, -ты́ м. и ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сирота
Том: 31, старонка: 271.
Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
сірата́ м. и ж. сирота́;
◊ каза́нская (каза́нскі) с. — каза́нская (каза́нский) сирота́;
кру́глая (кру́глы) с. — кру́глая (кру́глый) сирота́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
безро́дный бязро́дны;
безро́дный сирота́ бязро́дны сірата́.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Сірата́ ‘дзіця або падлетак, які застаўся без аднаго або без абодвух бацькоў’ (ТСБМ, Ласт., Некр. і Байк., Бяльк., Стан.), сірота́ ‘тс’ (ТС), сіраці́ць ‘рабіць сіратою’ (Нас., Касп., Стан.), сіраці́на ‘сірата’ (Байк. і Некр., Касп., Ласт., Нас.), ст.-бел. сирота ‘тс’. Укр., рус. сирота́, польск. sierota, в.-луж., н.-луж. syrota, чэш. sirota, серб.-харв. сиро́та, славен. sirọ̑ta, балг. си́рота, макед. сирота ‘тс’. Прасл. *sirota ‘сірата’ дэрыват ад прым. *sirъ з суф. ‑ota, першапачаткова nomen abstractum. Гл. Шустар-Шэўц, 1401–1402; БЕР, 6, 700. Кантытуанты прасл. *sirъ (гл. сіры) роднасныя літ. šeirỹs ‘удавец’, šeirẽ ‘удава’, авест. saē ‘сіратлівы, асірацелы’; гл. Траўтман, 301; Эндзелін, Слав.-балт. эт., 196; Праабражэнскі, 2, 289; Фасмер, 3, 627; Махэк₂, 544. Борысь (546) выводзіць *sirъ ад і.-е. *kei‑ з суф. ‑ro.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
бязро́дны
1. прям., перен. безро́дный;
~ная сірата́ — безро́дная сирота́;
б. касмапалі́т — безро́дный космополи́т;
2. уст. (происходящий от незнатных родителей) безро́дный, неродови́тый
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
безотцо́вщина ж., прост., обл.
1. безбацько́ўства, -ва ср.;
2. (не имеющий отца) бязба́цькавіч, -ча м.; (сирота — ещё) сірата́, -ты́ м. и ж.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Vita sine amicis tristitia est
Жыццё без сяброў сумнае.
Жизнь без друзей грустна.
бел. Чалавек без друга, што яда без солі. Чалавек без друга, што дрэва без карэння.
рус. Не мил и свет, когда друга нет. Без друга жить ‒ самому себе постылому быть. Без друзей да без связи что без мази: скрипит, негладко, ехать гадко. Без друга ‒ сирота, с другом ‒ семьянин.
фр. La vie sans ami(s) est triste (Жизнь без друга/друзей грустна).
англ. Friendless is poor (Беден не имеющий друзей).
нем. Freunde sind über Silber und Gold (Друзья больше, чем золото и серебро).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
кру́глый в разн. знач. кру́глы;
◊
кру́глый год кру́глы (цэ́лы, уве́сь) год;
кру́глый отли́чник кру́глы выда́тнік;
кру́глый сирота́ кру́глы сірата́;
кру́глый дура́к кру́глы ду́рань;
кру́глая су́мма кру́глая су́ма;
кру́глый счёт кру́глы раху́нак;
кру́глые ци́фры кру́глыя лі́чбы;
за кру́глым столо́м за кру́глым стало́м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)