Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
сенсо́рны
прыметнік, адносны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
сенсо́рны |
сенсо́рная |
сенсо́рнае |
сенсо́рныя |
| Р. |
сенсо́рнага |
сенсо́рнай
сенсо́рнае |
сенсо́рнага |
сенсо́рных |
| Д. |
сенсо́рнаму |
сенсо́рнай |
сенсо́рнаму |
сенсо́рным |
| В. |
сенсо́рны (неадуш.)
сенсо́рнага (адуш.) |
сенсо́рную |
сенсо́рнае |
сенсо́рныя (неадуш.)
сенсо́рных (адуш.) |
| Т. |
сенсо́рным |
сенсо́рнай
сенсо́рнаю |
сенсо́рным |
сенсо́рнымі |
| М. |
сенсо́рным |
сенсо́рнай |
сенсо́рным |
сенсо́рных |
Іншыя варыянты:
сэнсо́рны.
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
сенсо́рны, -ая, -ае (спец.).
Звязаны з пачуццямі, з органамі пачуццяў.
Сенсорнае выхаванне.
Сенсорная рэакцыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
сенсо́рны, ‑ая, ‑ае.
Спец. Звязаны з пачуццямі, з органамі пачуццяў. Сенсорнае выхаванне. Сенсорная рэакцыя.
[Лац. sensorium — орган пачуццяў ад sensus — пачуццё, адчуванне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АГО́НЬ,
з’ява, звязаная з працэсам гарэння; уключае вонкавае і сенсорнае ўспрыманне яго чалавекам. Сляды агню археолагі знаходзяць пры раскопках паселішчаў сінантрапаў і неандэртальцаў.
Доўгі час людзі карысталіся прыродным агнём, які ўзнікаў пры самазагаранні дрэў і раслін ад маланкі, вывяржэння вулканаў, загарання прыроднага газу і інш., і падтрымлівалі гарэнне ў ямах і агнішчах. У пач. верхняга палеаліту людзі навучыліся здабываць агонь ад трэння кавалкаў дрэва. Пазней (у пач. жал. веку) агонь высякалі з крэменю пры дапамозе жал. крэсіва, з 19 ст. сталі выкарыстоўваць запалкі, запальнічкі. Авалоданне агнём спрыяла канчатковаму аддзяленню першабытнага чалавека ад жывёльнага свету і зрабіла вызначальны ўплыў на развіццё агульначалавечай культуры і ўзаемаадносін паміж людзьмі. У стараж. беларусаў агонь лічыўся радавым і хатнім бажаством, абаронцам хатняга ачага і лек. сродкам. Уяўленні пра яго надпрыродную сілу захаваліся ў рытуальных звычаях раскладваць купальскія вогнішчы, скакаць цераз іх парамі для «ачышчэння» і інш. Да канца 19 ст. на Беларусі існавалі ахвяраванні ў гонар агню (спальвалі першы сноп жыта перад тым як сушыць у асеці); «жывым агнём», г. зн. здабытым ад трэння кавалкаў дрэва, абносіліся паселішчы ў час эпідэміі і эпізаотыі, пасевы ў час засухі ці вымакання. Багамі агню ва ўсіх славян лічыліся Сварожыч і Жыжаль. Некаторыя народы Індыі, Ірана і цяпер пакланяюцца агню.
т. 1, с. 79
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)