сапані́ны, ‑аў; адз. сапанін, ‑у, м.

Арганічныя рэчывы, якія знаходзяцца ў некаторых раслінах і ўтвараюць з вадой пену (выкарыстоўваюцца ў тэхніцы і медыцыне).

[Ад лац. sapo, saponis — мыла.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Сапаніны 1/67, 407, 510; 2/593; 3/509; 5/108; 9/358

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

сапаніны

т. 14, с. 165

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

сапані́ны

(ад лац. sapo, -onis = мыла)

арганічныя злучэнні з групы гліказідаў, якія змяшчаюцца ў некаторых раслінах і ўтвараюць з вадой пену; выкарыстоўваюцца ў медыцыне і ў вытворчасці шыпучых напіткаў, халвы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сапані́н

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. сапані́н сапані́ны
Р. сапані́ну сапані́наў
Д. сапані́ну сапані́нам
В. сапані́н сапані́ны
Т. сапані́нам сапані́намі
М. сапані́не сапані́нах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

*Малачча́к, молочʼя́к ’мыльнік лекавы, Saponaria officinalis L.’ (Бейл.). Да малако (гл.). Матывацыя: сапаніны каранёў пеняцца ў вадзе.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

гемалізі́ны

(ад гемоліз)

рэчывы, якія выклікаюць гемоліз (напр. сапаніны).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

сарсапары́ль

(ісп. zarzaparilla)

від смілаксу, пашыраны ў Кітаі; змяшчае сапаніны і выкарыстоўваецца ў медыцыне.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АРА́ЛІЯ

(Aralia),

род кветкавых раслін сям. араліевых. 35 відаў. Пашыраны ў Паўн. паўшар’і. На Беларусі ў Цэнтр. бат. садзе АН інтрадукавана аралія маньчжурская, або чортава дрэва (A. mandshurica), разводзіцца ў садах і парках.

Невялікія дрэвы або кусты і высокія травы Сцябло густа ўкрытае вострымі калючкамі. Лісце няпарнаперыстае, на доўгіх чаранках. Кветкі дробныя, жоўта-белыя, сабраныя ў мяцёлчатыя суквецці. Плод — ягадападобная касцянка. Дэкар., харч. расліна. У каранях ёсць эфірны алей, смолы, сапаніны, вітаміны C, B, B1; настой з іх ужываецца як танізоўны сродак (сурагат жэньшэню).

т. 1, с. 451

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

АЎРА́Н

(Gratiola),

род кветкавых раслін сям. залознікавых. Каля 20 відаў. Пашыраны ва ўмераных і халодных паясах абодвух паўшар’яў, у горных сістэмах тропікаў. На Беларусі, пераважна ў паўд.-ўсх. раёнах, па заліўных лугах, забалочаных месцах, берагах рэк і вадаёмаў расце аўран лекавы (Gratiola officinalis). Культывуецца ў Цэнтр. бат. садзе АН Беларусі.

Шматгадовая карэнішчавая травяністая расліна. Сцябло прыўзнятае або прамастойнае, выш. 10—40 см. Лісце сядзячае, процілеглае, лінейна-ланцэтнае, зубчастае. Кветкі двухполыя, белыя, адзіночныя, на доўгіх кветаножках у пазухах лісця. Плод — 2-гнездавая шматнасенная каробачка. Ядавітая і лек. расліна (слабіцельны, ірвотны, мачагонны сродак), мае гліказіды, сапаніны, алкалоіды.

т. 2, с. 87

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)