«Голас салдата» (газ.) 3/528; 5/334; 8/10
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
салда́т
назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
салда́т |
салда́ты |
| Р. |
салда́та |
салда́т |
| Д. |
салда́ту |
салда́там |
| В. |
салда́та |
салда́т |
| Т. |
салда́там |
салда́тамі |
| М. |
салда́це |
салда́тах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
салда́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж. (разм.).
Жонка салдата, які пайшоў на вайну.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вы́кладка, -і, ДМ -дцы, мн. -і, -дак, ж.
1. гл. выкласці.
2. звычайна мн. Разлік, вылічэнне.
Матэматычныя выкладкі.
3. Паходная амуніцыя салдата.
Баявая в.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
яфрэ́йтар, -а, мн. -ы, -аў, м.
Другое ў парадку старшынства (пасля радавога) званне салдата, а таксама салдат, які мае гэта званне.
|| прым. яфрэ́йтарскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Unknown Soldier [ʌnˌnəʊnˈsəʊldʒə] n. the Unknown Soldier невядо́мы салда́т;
the Tomb of the Unknown Soldier магі́ла Невядо́мага салда́та
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
салда́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. так; ж.
Жонка салдата. Салдаткі сумныя маўкліва Збіралі шчаўе ў прыпол. Вялюгін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
служы́вы, ‑ага, м.
Абл. Салдат, ваеннаслужачы. — Сядай, служывы, пагрэемся, — запрасіў Язэпа чалавек. Асіпенка. — Куды ідзеш, служывы? — пытаецца поп у салдата. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жаўне́р ’польскі салдат’ (ТСБМ), ’салдат’ (БРС). Рус. жолнер ’польскі салдат’, укр. жовнір ’тс’, ’салдат’. З польск. żołnierz, ст.-польск. żołdnierz < ням. Söldner. Паводле Клячкоўскага (Зб. Развадоўскаму, II, 331) і Шцібера (Świat jęz. Sł., 295), ст.-польск. з ням. праз чэш. пасрэдніцтва да XIV ст. У ст.-бел. фіксуецца яшчэ з канца XV ст. жолнеръ з шэрагам вытворных (Булыка, Запазыч., 114–115), ст.-польск. żołdnierz зафіксавана ў першай палавіне XVI ст. (Рэчак). Ням. Sold ’плата прафесіянальнага салдата’, с.-ням. solt ’тс’ < ст.-франц. solt ’залатая манета, аплата салдата’ < познелац. sol(i)dus (nummus) ’шчырая манета’. С.-в.-ням. soldenx̄re, soldenier ’наёмны салдат’ утворана на гэтай аснове (Дудэн).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
салда́цкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае адносіны да салдата, належыць яму. Салдацкая служба. Салдацкі кацялок. Салдацкія сем’і. □ Мы павінны паказаць, што рабочыя і сяляне ў матросках ды салдацкіх шынялях — нашы браты, адна армія працоўных. Гартны. // Які складаецца з салдат. Салдацкія палкі. Салдацкі аркестр.
2. Уласцівы салдату, такі, як у салдата. Салдацкая выпраўка. □ Усё жыццё ты [Клімёнак] будзеш рад за сваю раннюю сталасць, за сваю салдацкую маладосць. Брыль.
•••
Салдацкае сукно гл. сукно.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)