сакату́ха, -і, ДМ -ту́се, мн. -і, -ту́х, ж.

1. Курыца.

С. абёлася ячменем.

2. Балбатлівая жанчына (разм.).

Гэта с. цэлы дзень балбоча.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

сакату́ха

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. сакату́ха сакату́хі
Р. сакату́хі сакату́х
Д. сакату́се сакату́хам
В. сакату́ху сакату́х
Т. сакату́хай
сакату́хаю		 сакату́хамі
М. сакату́се сакату́хах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

сакату́ха ж., разг.

1. (о курице) кокоту́нья;

2. (о болтливой женщине) тарато́рка, стрекоту́нья, стрекоту́ха

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

сакату́ха, ‑і, ДМ ‑тусе, ж.

1. Курыца. Аб’есца сакатуха ячменем, зверне [валлё] на бок, — цётка нясе чубатку да Стусіны. Рылько.

2. Разм. Жан. да сакатун.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

сакату́ха ж разм іран (пра жачыну) Pláudertasche f -, -n, Pláppermaul n -(e)s, -mäuler, Schwátzmaul n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Тарачу́шка ’сакатуха (курыца, самка)’ (бялын., Жыв. св.). Да таро́чыць 2, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

magpie

[ˈmægpaɪ]

n.

1) саро́ка f.

2) балбату́ха, лапату́ха, сакату́ха f.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

пустабрэ́х, ‑а, м.

Разм.

1. Сабака, які брэша без патрэбы. Цяпер і.. [Слава] будзе ведаць, як выхоўваць свайго Тумана, каб не рос пустабрэхам. Шыловіч.

2. перан. Пра балбатлівага чалавека. А Света... З языка ўвесь дзень не спусціць. Света — пустабрэх. Пустабрэх і сакатуха. Пташнікаў. А хто і скажа, Маючы на ўвазе, Што ты — фігляр, махляр, Штукар ці блазен, ці пустабрэх, Якога свет не ведаў, — Як часта думаем мы: «Гэта пра суседа!». Лойка.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

тарато́рка м. и ж., разг. (о мужчине) сакату́н, -на́ м., лапату́н, -на́ м.; балбату́н, -на́ м.; (о женщине) сакату́ха, -хі ж., лапату́ха, -хі ж.; балбату́ха, -хі ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Саката́ць ’сакатаць’ (БРС, Нас., Шат., Касп., Сцяшк., Гарэц., Шн., Янк. 3.. Інстр. 2, 3, Зн., дыс.), сокоті́ты ’раўнамерна, хораша пастукваць (пра новы воз)’ (Нар. лекс.). Рус. сокота́ць ’балбатаць (як сарока), гагатаць’, ’кудахтаць’. Звязваюць з слав. *sokъ ’ісцец, выведнік, лазутчык’, рус. са́кать ’перагаворвацца’, балг. са́кам ’патрабую, хачу’ і далей з літ. sakýti, sakaũ ’гаварыць’ (Мікуцкі, 70, 365), лат. sacît, saku ’тс’, лац. in‑seque ’абвясці’, ст.-в.-ням. sagên ’гаварыць’, грэч. ένισπου ’скажы’ (Траўтман, 255; Фрэнкель, ZfslPh, 20, 51; гл. таксама Фасмер, 3, 708, там жа і іншая літ.). Сюды ж со́кот — дэвербатыў ад сакатаць і сакату́ха ’курыца’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)