рэфра́ктар, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).
Тэлескоп з лінзавым аб’ектывам.
|| прым. рэфра́ктарны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рэфра́ктар
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
рэфра́ктар |
рэфра́ктары |
| Р. |
рэфра́ктара |
рэфра́ктараў |
| Д. |
рэфра́ктару |
рэфра́ктарам |
| В. |
рэфра́ктар |
рэфра́ктары |
| Т. |
рэфра́ктарам |
рэфра́ктарамі |
| М. |
рэфра́ктары |
рэфра́ктарах |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
рэфра́ктар м., астр. рефра́ктор
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рэфра́ктар, ‑а, м.
1. Тэлескоп, аб’ектыў якога складаецца з лінз.
2. Уст. Павелічальнае шкло, якое ўзмацняе святло, а таксама лямпа з такім шклом.
[Ад позналацінскага refractio — пераламленне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рэфрактар 1/537; 9/274, 275; 10/387
Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
рэфра́ктар
(ад лац. refractus = пераломлены)
тэлескоп, у якім адлюстраванне нябесных цел атрымліваецца з дапамогай лінзаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
рефра́ктор астр. рэфра́ктар, -ра м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
refraktor
м. астр. рэфрактар
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
ГАЛО́ЎНАЯ АСТРАНАМІ́ЧНАЯ АБСЕРВАТО́РЫЯ АН Расіі, Пулкаўская абсерваторыя, навукова-даследчая ўстанова на Пулкаўскіх вышынях (75 м над узр. мора), за 19 км на Пд ад Санкт-Пецярбурга. Арганізавана В.Я.Струвэ, які быў яе першым дырэктарам (да канца 1861). Пабудавана паводле праекта арх. А.П.Брулова. Адкрыта ў 1839.
Асн. кірункі работ: стварэнне абс. каталогаў месцазнаходжання зорак, назіранне падвойных зорак, вызначэнне зорных паралаксаў. Каталогі мелі вял. дакладнасць; упершыню вымераны паралакс зоркі (λ Ліры; 0,125″ ± 0,055″; Струвэ, 1837). Асн. абсталяванне: 65-см рэфрактар, гарыз. мерыдыянны інструмент, фатаграфічная палярная труба, зеніт-тэлескоп, зорны інтэрферометр, 2 сонечныя тэлескопы, каранограф, меніскавы тэлескоп Максутава, вял. радыётэлескоп і інш. Галоўная астранамічная абсерваторыя выдае «Працы» (з 1893), «Весці» (з 1907), «Сонечныя даныя» (з 1954), «Бюлетэнь службы часу» (з 1955) і інш. Перадае сігналы дакладнага часу з 1920. Вядуцца даследаванні па астраметрыі, астрафізіцы, радыёастраноміі, пазаатмасфернай астраноміі і інш.
Я.У.Чайкоўскі.
т. 4, с. 469
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)