рыть несов.

1. (копать) капа́ць; (рылом — о животных) рыць;

2. (перебирать, ворошить) рыць, капа́ць;

◊

рыть я́му (кому-л.) капа́ць я́му (каму-небудзь).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рыць несов. (рылом — о животных) рыть;

◊ р. но́сам — рыть но́сом

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

уры́ць сов. смочь рыть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

копа́ть несов.

1. (рыть) капа́ць;

2. (картофель) капа́ць; разг. выбіра́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перерыва́ть​II несов. (к переры́ть)

1. (рыть, вскапывать) капа́ць, перако́пваць; (о животных) ры́ць;

2. (ворошить) перако́пваць;

перерыва́ть все я́щики в столе́ перако́пваць усе́ шуфля́ды ў стале́;

3. (рыть, вскапывать заново, ещё раз) перако́пваць;

4. (рыть, вскапывать поперёк) перако́пваць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зары́ць сов. (рылом — о животных)

1. зары́ть;

2. (начать рыть) зары́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

рытьё

1. капа́нне, -ння ср.; рыццё, -цця́ ср.;

2. рыццё, -цця́ ср., капа́нне, -ння ср.; см. рыть.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ipsum sibi asciam in crus impingere

Самому сабе ўвагнаць сякеру ў нагу.

Самому себе вогнать топор в ногу.

бел. Сам на сябе нож точыць. Сам на сябе вяроўку ўе. На суку стаіць і сук сячэ.

рус. Подрезать сук, на котором сидишь. Самому себе рыть яму. Он сам на себя нож точит. Он сам на себя плеть свил. Сам свою бороду оплевал.

фр. Scier la branche sur laquelle on est assis (Пилить ветку/сук, на которой/-ом сидишь).

англ. Don’t make a rod for your own back (He делай палку на свою спину).

нем. Den Ast absägen, auf dem man sitzt (Отпилить сук, на котором сидишь).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

Рыць 1 ’капаць’ (ТСБМ, Нас., Бяльк., ТС), ’рыць (рылам)’ (гродз., паст., астрав., вільн., Сл. ПЗБ; Гарэц.), ’падмываць бераг’ (лід., Сл. ПЗБ), ’капаць бульбу’ (ЛА 2, карта № 222), руск. рыть, укр. ри́ти, ст.-рус. рыти, польск. ryć, славац. ryť, чэш. rýti, в.-луж. ryć, н.-луж. ruś, серб.-харв. ри̏ти. Прасл. *ryti (Копечны, 314). І.‑е. корань *reu‑: *reue: *rŭ ’рыць’, ’ускопваць’ (Покарны, 1, 868). Роднаснае да літ. ráuti ’вырываць, палоць’, ’карчаваць’, ravė́ti ’палоць’, rutìs ’бульбяная яма’, склеп’, лат. raût ’рваць’, ’дзёргаць’, ’браць’, ст.-пруск. rawys ’роў’, лац. ruo ’абрушваюся’, ’вырываю’, ’зграбаю’. Далей звязана з рваць, роў, рыла (Фасмер, 3, 531–532; Чарных, 2, 131; Махэк₂, 528; Скок₃, 148). Анікін выступае супраць генетычнай роднасці *ryjǫ/*rъvǫ (Анікін, Этимология–1984, 31).

Рыць 2 ’нагаворваць’ (Янк. Мат.). Магчыма, скарочаная форма фразеалагізма яму рыць. Параўн. серб.-харв. ри̏ти ’вынюхваць’, ’сачыць’, ’шпіёніць’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

перевора́чивать

1. (с одной стороны на другую) пераваро́чваць;

2. (опрокидывать) разг. пераваро́чваць, пераку́льваць, абаро́чваць;

3. (перелистывать) пераго́ртваць;

4. (перелицовывать) прост. пераніцо́ўваць;

5. (рыть, ворошить) разг. пераваро́чваць;

6. перен. (делать совершенно иным, резко изменять) разг. пераваро́чваць;

7. (потрясать, вызывать сильное чувство) разг. пераваро́чваць, узру́шваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)