ры́скаць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ае; незак. (спец.).
Пра судна: ухіляцца ад курсу то ў адзін, то ў другі бок.
|| наз. рыск, -у, м. і ры́сканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ры́скаць
дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Цяперашні час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
ры́скаю |
ры́скаем |
| 2-я ас. |
ры́скаеш |
ры́скаеце |
| 3-я ас. |
ры́скае |
ры́скаюць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
ры́скаў |
ры́скалі |
| ж. |
ры́скала |
| н. |
ры́скала |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
ры́скай |
ры́скайце |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| цяп. час |
ры́скаючы |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
ры́скаць несов., спец. ры́скать
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ры́скаць, ‑ае; незак.
Спец. Ухіляцца ад курсу то ў адзін, то ў другі бок (пра судна).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ры́скаць
1. разм umhérlaufen* vi (s), herúmrennen* vi (s), herúmsuchen vt;
2. марск, ав gíeren vi
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ры́скаць ’ухіляцца ад курсу ў розныя бакі (пра судна)’ (ТСБМ), руск. ры́скать ’бегаць у пошуках каго-, чаго-небудзь’, дыял. рыставать ’бегаць у розных напрамках’, риставанне ’спаборніцтва’, ст.-рус. рискати ’бегчы’, ’хутка ісці’, ’скакаць’, ’несціся’, ст.-харв. riskati ’танцаваць’, ’скакаць’, rȉskati se ’тоўпіцца, працавацца (пра жывёл)’, rištati ’цячы (пра ваду), балг. ристалище, риса ’бадзяццца, шмат хадзіць’, рысай ’бадзяцца’, ст.-слав. рискати, рыскати ’бегчы’, ’хутка ісці’, ’несціся’, ’скакаць’, ’імкнуцца’, магчыма, сюды ж славен. rízati se ’гуляцца’, ’бавіцца’ (пра маладых жывёл, дзяцей) (Сной у Безлая, 3, 184). Прасл. *ristati: *riskati (Куркіна, Этимология–1976, 24). І.‑е. корань *risk (: *rist) (і.-е. база *reiə‑: *ri‑, пашыральнік ‑s‑ (на прасл. глебе ‑sk‑: ‑st‑), корань *er‑/*or‑/*r‑ ’прыходзіць у рух’, ’быць у руху’, ’імкнуцца’. Параўн. літ. rìstas ’перыяд цечкі (у жывёл)’, risčià ’рыссю’, с.-в.-ням. risch (аснова *ri‑sk‑) (Покарны, 1, 326, 330–331; Скок, 3, 146–147; БЕР, 6, 265–266). Далей звязана з рой, ры́нуць, рака́.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
рыск, ‑у, м.
Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. рыскаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ры́сканне, ‑я, н.
Спец. Дзеянне паводле знач. дзеясл. рыскаць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рыса́ць ’рыскаць, не ляжаць на месцы пры перавозцы’ (ТС). Ад ры́скаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ры́хчыцца, ры́шчыцца ’знаходзіцца ў стане цечкі’ (чэрв., віл., Сл. ПЗБ). Ад ры́скаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)