ры́дзель
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
ры́дзель |
ры́длі |
| Р. |
ры́для |
ры́дляў |
| Д. |
ры́длю |
ры́длям |
| В. |
ры́дзель |
ры́длі |
| Т. |
ры́длем |
ры́длямі |
| М. |
ры́длі |
ры́длях |
Крыніцы:
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ры́дзель, ‑для, м.
Абл. Драўляная лапата, акаваная па краях жалезам. — Што, што? — Падняўся з лаўкі рыжабароды чалавек у паношанай .. спяцоўцы з рыдлем у руках. Корбан.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ры́дзель, рыдзіль, рыдзяль ’драўляная лапата, акутая металам’ (слонім, віл., шуміл., брасл., докш., Сл. ПЗБ; вілейск., маладз., шчуч., ЛА, 2), ’здаровы, крэпкі чалавек’ (віл., брасл., Сл. ПЗБ), ры́даль, ры́дзель ’рыдлёўка’ (Сцяшк.; маладз., Янк. Мат.; Цых., ТС; маст., ЛА 2; Выг.), ры́дель, ры́дэль ’рыдлёўка’ (Сл. Брэс.; бяроз., кобр., ЛА 2), рыдзе́ль ’рыдлёўка (акц.)’, ры́длі ’рыдлёўка’ (ашм., ЛА 2), ст.-бел. рыдель: рыдель купили до резаня дерну (1685), рыдль ’жалезная лапата’ (1507). Запазычана са ст.-польск. rydl, rydel ’лапата’ (Булыка, Запаз., 290), якое ў сваю чаргу лічыцца ўтварэннем ад рыць (польск. ryć) ’капаць’ (Брукнер, 471). Што да значэння ’здаровы, крэпкі чалавек’, то тут адбылася метафарызацыя на аснове пераносу назвы прадмета на чалавека паводле пэўнай унутранай уласцівасці.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рэ́дзель ’лапата’ (Сцяшк. Сл.). Гл. рыдзель.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Рыдэлак ’металічная прылада для акучвання бульбы’ (Інстр. 1, 40). Памяншальнае ад ры́дзель (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)