Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
рубі́н, -у, м.
Каштоўны камень чырвонага колеру.
|| прым.рубі́навы, -ая, -ае.
Р. колер (чырвоны). Р. пярсцёнак (з рубінам).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
рубі́н, -ну м., мин. руби́н
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
рубі́н, ‑у, м.
Каштоўны камень чырвонага колеру. Дзе шуміць пад ветрамі Урал на вяршынях кастрамі рабін, нібы долю сваю, каля скал рудакопы шукалі рубін.Вялюгін.Толькі рубін блішчыць на пярсцёнку ранейшым бляскам.Бядуля.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
рубі́нм Rubín m -(e)s, -e
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Рубі́н, ’каштоўны камень чырвонага колеру’ (ТСБМ). Рус.руби́н, польск.rubin, чэш.rubín, серб.-харв.ру̀би̑н, балг.руби́н. Ст.-бел.рубинъ са ст.-польск.rubin < ням.Rubin < познелац.rubinus ’рубін’ < ruber або rubeus ’чырвоны’ < і.-е.*reudh‑, роднаснага да руды, гл. (Брукнер, 466; Фасмер, 3, 511; Булыка, Запазыч., 288).
Рубі́н2, рубі́ха ’драўляны брусок з насечкамі для качання бялізны’ (Касп.). Ад рубіць ’сячы’ (гл.) са словаўтваральным значэннем ’прадмет — вынік дзеяння’. Падобныя ўтварэнні з суфіксам ‑ін‑ (аднак, жаночага роду): лупіна, адбоіна ’адбіты кавалак’ і інш., з суфіксам ‑іх‑а (‑ых‑a): жаць (жмуць) — жмыха (магілёўскі рэгіянальны, нерэгулярны тып).