распо́р

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. распо́р
Р. распо́ру
Д. распо́ру
В. распо́р
Т. распо́рам
М. распо́ры

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

распо́р, -у, м. (спец.).

У збудаваннях і канструкцыях: ціск, які пашыраецца ў гарызантальным напрамку пад уздзеяннем сіл, якія дзейнічаюць у вертыкальным напрамку.

|| прым. распо́рны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

распо́р, -ру м., тех. распо́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

распо́р техн. (давление) распо́р, -ру м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

распо́р, ‑у, м.

Спец. У канструкцыях і збудаваннях — ціск, які пашыраецца ў гарызантальным напрамку пад уздзеяннем сіл, якія дзейнічаюць у вертыкальным напрамку.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

распо́р м буд Schub m -(e)s, Schübe

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

аркбута́н

(фр. arc-boutant)

знешняя апорная каменная арка, што перадае распор скляпення ад сцяны да апорнага слупа (контрфорса).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

АРКБУТА́Н

(франц. arcboutant),

вонкавая паўарка. Перадае гарыз. распор сцяны гал. нефа базілікальнага храма на апорныя слупы — контрфорсы, што дае магчымасць аблегчыць канструкцыю сцен, павялічыць пралёт гал. нефа і паменшыць сячэнне слупоў, робіць інтэр’ер больш прасторным. Аркбутаны ўзніклі ў архітэктуры готыкі.

т. 1, с. 479

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Распарэ́х ’прарэха’ (ганц., Сл. ПЗБ; Ян.) і ’разрэз на адзенні’ (Наша Ніва, 2005, 4 лістап.), ’распорка, дзірка’ (Сцяшк. Сл., Мат. Гом.), роспорэ́х, роспорэ́ха ’разрэз, прарэх’ (ТС). Ад распароць, гл. паро́ць; параўн. серб.-харв. ра́спор ’разрэз’. Незвычайная суфіксацыя прымушае дапусціць кантамінацыю распорак (гл.), прарэх (гл.), параўн. кантамінаваную форму распрарэ́х (ганц., Сл. ПЗБ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Schub

I

m -(e)s, Schübe

1) штуршо́к, зрух

mit éinem ~ — зра́зу, адра́зу, адны́м рыўко́м

j-m éinen ~ gében* — падпіхну́ць [зру́шыць] каго́-н. з ме́сца

2) тэх. зрух; зрэз

3) буд. распо́р

II

m -(e)s, Schübe па́ртыя, гру́па (часцей: арыштаваных, палонных)

auf den ~ bríngen* — вы́слаць эта́пам

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)