раску́ты

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. раску́ты раску́тая раску́тае раску́тыя
Р. раску́тага раску́тай
раску́тае		 раску́тага раску́тых
Д. раску́таму раску́тай раску́таму раску́тым
В. раску́ты (неадуш.)
раску́тага (адуш.)		 раску́тую раску́тае раску́тыя (неадуш.)
раску́тых (адуш.)
Т. раску́тым раску́тай
раску́таю		 раску́тым раску́тымі
М. раску́тым раску́тай раску́тым раску́тых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

раску́ты

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. раску́ты раску́тая раску́тае раску́тыя
Р. раску́тага раску́тай
раску́тае		 раску́тага раску́тых
Д. раску́таму раску́тай раску́таму раску́тым
В. раску́ты (неадуш.)
раску́тага (адуш.)		 раску́тую раску́тае раску́тыя (неадуш.)
раску́тых (адуш.)
Т. раску́тым раску́тай
раску́таю		 раску́тым раску́тымі
М. раску́тым раску́тай раску́тым раску́тых

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

раску́ты

дзеепрыметнік, залежны стан, прошлы час, закончанае трыванне

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. раску́ты раску́тая раску́тае раску́тыя
Р. раску́тага раску́тай
раску́тае		 раску́тага раску́тых
Д. раску́таму раску́тай раску́таму раску́тым
В. раску́ты (неадуш.)
раску́тага (адуш.)		 раску́тую раску́тае раску́тыя (неадуш.)
раску́тых (адуш.)
Т. раску́тым раску́тай
раску́таю		 раску́тым раску́тымі
М. раску́тым раску́тай раску́тым раску́тых

Кароткая форма: раску́та.

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

раску́ты, см. раскава́ны

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раску́ты, ‑ая, ‑ае.

1. Дзеепрым. зал. пр. ад раскуць.

2. перан.; у знач. прым. Вызвалены; вольны, не абмежаваны. Грыміць, шуміць, як ураган, Зямлі раскутай сіла. Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Раскава́ны ’вызвалены ад акоў’, ’вольны, нічым не абмежаваны’ (ТСБМ), раску́ты (Байк. і Некр.). Утворана з пераносным значэннем ад раскава́ць < кава́ць, што магло без прыстаўкі азначаць ’закоўваць у ланцугі’. Цікава, што ў гэтым значэнні вядома укр. кува́ти ’тс’, ст.-рус. ковати ’закоўваць у аковы’ (сустракаецца ў Наўгародскім летапісе 1228 г.), ст.-польск. kować ’закоўваць у ланцугі’. Можна меркаваць яшчэ пра больш раннюю семантыку каваць ’абіваць каваным металам’, напрыклад, ст.-рус. ковати ’тс’ (сустракаецца ў Іпацьеўскім летапісе 1175 г.) < прасл. *kovati ’біць’, параўн. каваны жалезам ’абіты жалезам’. Варыянт раску́ты, як ку́ты, куць ’каваць’ (Байк. і Некр.), імаверна, з польск. kuć ’каваць’, што з’яўляецца вынікам выраўновання дзеяслоўных асноў польск. дыял. kować > kuje > kuć. Гл. кава́ць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

вы́бухнуць ​1, ‑не; зак.

1. Узарвацца, разляцеўшыся на часткі. Вось адзін снарад выбухнуў зусім блізка. Васілёнак.

2. З сілай вырвацца адкуль‑н. Танк адразу нейк акамянеў на месцы, і полымя з дымам выбухнула з яго. Чорны.

3. перан. Нечакана пачацца, раптоўна ўзнікнуць. Выбухнула забастоўка. Выбухнулі воплескі. □ Пажар той выбухнуў, як з грому, Хоць ён і меў свае прычыны. Колас. Жыў у тваёй маўклівасці прысуд. І, калі гнеў твой выбухнуў, раскуты, — Маё збавенне праз твае пакуты Прыйшло. Ды не пазбавіла пакут. Грачанікаў.

вы́бухнуць ​2, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Аднакр. да выбухаць (у 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)