пы́цель
‘мука’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
пы́цель |
| Р. |
пы́тлю |
| Д. |
пы́тлю |
| В. |
пы́цель |
| Т. |
пы́тлем |
| М. |
пы́тлі |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
пы́цель
‘машына для пытлявання’
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
мн. |
| Н. |
пы́цель |
пы́тлі |
| Р. |
пы́тля |
пы́тляў |
| Д. |
пы́тлю |
пы́тлям |
| В. |
пы́цель |
пы́тлі |
| Т. |
пы́тлем |
пы́тлямі |
| М. |
пы́тлі |
пы́тлях |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)
пы́цель, пы́тля і пы́тлю, мн. пы́тлі, пы́тляў, м.
1. пы́тля. Вальцовы млын для пытлявання.
2. пы́тлю. Пытляваная мука.
◊
Даць (задаць) пытлю каму (разм.) — даць наганяй, аб’явіць вымову.
|| прым. пы́цельны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
пы́цель (род. пы́тля) м. вальцо́вая ме́льница;
◊ даць пы́тлю — дать жа́ру
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пы́цель, пы́тля і пы́тлю, м.
1. пы́тля. Тое, што і вальцы (у 2 знач.).
2. пы́тлю. Пытляваная мука. [Жанчына:] — А дзе-ж мне той пшаніцы на пыцель набрацца? Брыль.
•••
Даць (задаць) пытлю гл. даць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пы́цель
(польск. pytel < чэш. pytel, ад с.-в.-ням. buitel)
1) рухомае сіта ў млыне, праз якое прасейваецца мука;
2) пытляваная мука.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Пы́таль (пытэль) ’машына для апрацоўкі зерня’: пшеницу ободрали на пытэль (Нас.), ’пытля, вальцы, вальцавы млын’ (лун., Шатал.; чэрв., астрав., беласт., Сл. ПЗБ; Нар. лекс.; Мат. Гом.), ’лепшага гатунку мука з папярэдне ачышчанага зерня’ (Шат.), пытль ’тс’ (Касп.), пы́цель ’вальцы, вальцавы млын; вальцавала мука’ (ТСБМ), сюды ж пытлява́ць ’дробна размолваць і прасейваць зерне’ (ТСБМ, Нас., Сл. ПЗБ), пытлёўка ’пытляваная мука’ (Шат., Мат. Маг., Сл. ПЗБ), путлёўка ’тс’ (ТС), даць пы́тлю ’даць наганяй, вылаяць, пабіць’ (Янк. БФ.; люб., Жыв. НС), пы́цялям ’вельмі хутка’ (навагр., Жыв. НС). Са ст.-в.-ням. būtil (> с.-в.-ням. biutel, ням. beutel ’мяшок’), мяркуецца, праз пасрэдніцтва чэш. pytel ’мяшок з палатна’ і польск. pytel ’сіта ў выглядзе мяшка з тонкага льнянога палатна для ачышчэння мукі ад вотруб’я’ (фіксуецца з 1393 г., вытворнае pytlować з 1463 г., гл. Банькоўскі, 2, 971), параўн. ст.-бел. пытель, пытлевати (Булыка, Лекс. запазыч., 93–94); пра фанетычныя прыкметы запазычання гл. Цвяткоў; Запіскі, 2, 57.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)