пы́хканне
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
пы́хканне |
| Р. |
пы́хкання |
| Д. |
пы́хканню |
| В. |
пы́хканне |
| Т. |
пы́хканнем |
| М. |
пы́хканні |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
пы́хканне ср.
1. пыхте́ние;
2. попы́хивание;
1, 2 см. пы́хкаць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
пы́хканне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. пыхкаць, а таксама гукі гэтага дзеяння. [Шашура] увесь час чуў ззаду нарастаючы перастук калёс і натужнае пыхканне. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пы́хкаць, -аю, -аеш, -ае; незак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Утвараць гукі, выпускаючы пару, газ.
Пыхкае паравоз.
2. Выпускаць час ад часу дым (пры курэнні).
П. люлькай.
|| аднакр. пы́хнуць, -ну, -неш, -не; -ні́.
|| наз. пы́хканне, -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
прапы́хкаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.
Утварыць пыхканне. Паравоз прапыхкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
пыхте́ние
1. пы́хканне, -ння ср.;
2. сапе́нне, -ння ср.; см. пыхте́ть;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нату́жлівы, ‑ая, ‑ае.
Які адбываецца або робіцца з натугай. Натужлівы голас. Натужлівы кашаль. □ Вакол камяніцы, у баку ад палаца, дзень і ноч насыпалі валы, усцягвалі гарматы на сцены, пад натужлівы крык кацілі бочкі з порахам. Караткевіч. / у перан. ужыв. З боку вёскі, дзе слаба ружавее нешырокая палоска неба, даносяцца натужлівае пыхканне паравіка на электрастанцыі і вясёлая музыка. Курто.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пы́пніць ’запінацца, гаварыць з перапынкамі; рабіць нядбала, абы-як’ (вілен., Нас.), ’рабіць павольна, марудна, неахайна’ (Чач.: “używany w Litwie w polszczyźnie”), ’няўмела прасці’ (пруж., Сл. ПЗБ), пьтніцца ’рабіць вельмі марудна’ (клец., Жыв. сл.). Лічыцца балтызмам, у якасці крыніцы падаецца літ. ру́рпіоіі ’корпацца, марудзіць; з цяжкасцю выбірацца з хваробы’, pipnóti ’марудна вастрыць касу’ (Лаўчутэ, Балтизмы, 127); аднак фармальная і семантычная блізкасць з пыпліць (гл.) дазваляе лічыць больш пераканаўчай версію пра імітатыўны характар дзеяслова (заіканне, пыхканне і пад.), параўн. лат. pipinät ’курыць’; балг. пипна, питу́вам ’дакранацца пальцам, хутка рабіць’, пипнеж ’марудная работа’, пипнив ’марудны’ і пад. (гукаперайманне, гл. БЕР, 5, 246).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
фы́рканье
1. пы́рханне, -ння ср., фы́рканне, -ння ср.; чмы́ханне, -ння ср.;
2. фы́рканне, -ння ср., пы́рханне, -ння ср.;
3. пы́хканне, -ння ср., фы́рканне, -ння ср.;
4. фы́рканне, -ння ср., чмы́ханне, -ння ср.; см. фы́ркать;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)