Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
прынцыпа́лм., уст. принципа́л
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
прынцыпа́л, ‑а, м.
Уст. Начальнік, гаспадар у адносінах да падначаленых.
[Ад лац. principalis — галоўны.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прынцыпа́лм.уст. Prinzipál m -s, -e, Chef [ʃɛf] m -s, -s
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
прынцыпа́л
(лац. principalis = галоўны)
1) уст. начальнік, гаспадар у адносінах да падначаленых;
2) асоба, ад імя якой і за кошт якой дзейнічае агент, прадстаўнік.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
Прынцыпа́л ’начальнік, гаспадар у адносінах да падначаленых’ (ТСБМ), прынцыпа́лка ’завадатарка’ (Нас.), прынцыпа́луха ’ахайны чалавек’ (Сіг.). Адзначаецца ўжо ў ст.-бел. з цікавым значэннем — принципалъ ’завадатар якой-небудзь крымінальнай справы’. Запазычана са ст.-польск., сучаснае польск.pryncypał ’шэф, кіраўнік’, адтуль жа і ўкр.принципа́л ’гаспадар, начальнік; пра кіраўніка якой-небудзь установы, прадпрыемства’, што, у сваю чаргу, з лац.principālis ’першы, галоўны, найважнейшы’ (ЕСУМ, 4, 575; Банькоўскі, 2, 806).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
принципа́луст.прынцыпа́л, -ла м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Prinzipál
m -s, -е прынцыпа́л, шэф, гаспада́р
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
pryncypał
м.уст.прынцыпал, патрон; гаспадар; начальнік
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
шмо́ргаць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
1.каго-што і без дап. Цягнуць, тузаць кароткімі, рэзкімі рухамі. Да Панаса падышлі абодва хлопцы. Адзін — бледны, спалохаўся, шморгае Панаса за рукаў кашулі.Галавач.— Зоя Кірылаўна! Ён мяне за косы шморгае...Дубоўка.// Шморгаючы, зрываць што‑н. або абрываць з паверхні. Цудоўныя каштаны! Толькі гэты аднарукі «прынцыпал» на злосць яму, Гукану, шморгае лісце. Цэлую галіну абарваў.Шамякін.Маці з цёткаю пільна завіхаюцца, шморгаюць у кошыкі буйныя спелыя ягады.Ус.
2.што і без дап. Праводзіць па чым‑н., намазваючы што‑н. Тоўстую шэрую нітку [Іван] шморгае кавалачкам воску.Лынькоў.// Церці па чым‑н. Хуценька шморгаю шчоткаю зубы, мыюся — усё раблю спехам.Савіцкі.На парозе.. спакойна сядзеў пацук і шморгаў пярэдняй лапаю сабе па носе.Чорны.
3.чым. Прыціскаючы, праводзіць чым‑н. па якой‑н. паверхні, утвараючы характэрны гук. А сам [Венька] крадком, крадком, паўз сцяну бэзу адбегся падалей і, схаваўшыся за кустамі, пазіраў, як Шурка шморгае карабком па запалцы.Шыловіч.
4.чым. З шумам часта ўцягваць носам паветра. Слаўка стаяў у кутку, шморгаў носам і злосна пазіраў на брата. От, гэты свісток!Няхай.Суседкі смяюцца, хлеба малому даюць, а той шморгае носам з марозу ды: «Не хачу хлеба, дай сала».Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)