прарэ́ха

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. прарэ́ха прарэ́хі
Р. прарэ́хі прарэ́х
Д. прарэ́се прарэ́хам
В. прарэ́ху прарэ́хі
Т. прарэ́хай
прарэ́хаю		 прарэ́хамі
М. прарэ́се прарэ́хах

Крыніцы: nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

прарэ́ха, ‑і, ДМ ‑рэсе, ж.

Тое, што і прарэх. З-пад світы відаць .. сарочка і з-пад яе цераз прарэху відаць худыя жоўтыя грудзі. Галавач. Іван азірнуўся і палез у прарэху курткі. Быкаў. Дзядзька стаў мацаць рукамі па возе, правяраць, каб не было дзе якой прарэхі. Пестрак. [Старшыня:] — Скажу аб жывёлагадоўлі. Тут у нас, таварышы, шырокая прарэха атрымалася. Пянкрат.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прарэ́х, -а, мн. -і, -аў, м. і прарэ́ха, -і, ДМ -рэ́се, мн. -і, -рэх, ж.

1. Дзірка на адзенні ці ў іншым прадмеце з тканіны.

Кішэнь з прарэхам.

2. перан. Недахоп, недагляд (разм.).

Прарэхі ў кіраўніцтве.

3. Пярэдні разрэз у штанах.

|| памянш. прарэ́шак, -шка, мн. -шкі, -шкаў, м. (да 1 і 3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

прарэ́х м, прарэ́ха ж

1. Loch n -(e)s, Löcher; Riss m -es, -e;

2. (у штанах) (Hósen)schlitz m -es, -e;

3. разм (недахоп) Lücke f -, -n, Mángel m -s, Mängel

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

прарэ́х

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. прарэ́х прарэ́хі
Р. прарэ́ха прарэ́хаў
Д. прарэ́ху прарэ́хам
В. прарэ́х прарэ́хі
Т. прарэ́хам прарэ́хамі
М. прарэ́ху прарэ́хах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

проре́ха ж.

1. (дыра) дзі́рка, -кі ж.; прарэ́х, -ха м., прарэ́ха, -хі ж.;

2. (разрез) разг. прарэ́х, -ха м., прарэ́ха, -хі ж.;

3. перен. (упущение), разг. недахо́п, -пу м., хі́ба, -бы ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

rip​1 [rɪp] n. разры́ў, прарэ́х, прарэ́ха;

There was a rip in the tire caused by a sharp stone. Востры камень прадзіравіў шыну.

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Рэж ’падклад, на якім раскладаюць вогнішча’, ’дзёран, якім абкладваюць драўніну пры выпальванні вугалю’ (Інстр. 3), рэ́жа ’дзёран’ (Мат. Гом., ПСл), рэ́жык ’тс’ (Мат. Гом.). Магчыма да рэзаць (гл.), паколькі дзёран наразалі пластамі, параўн. славен. reža ’прарэха, шчыліна’, reženj ’кавалак, луста’. Нельга выключыць уплыў народнай этымалогіі на ням. Rasen ’дзірван’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Распарэ́х ’прарэха’ (ганц., Сл. ПЗБ; Ян.) і ’разрэз на адзенні’ (Наша Ніва, 2005, 4 лістап.), ’распорка, дзірка’ (Сцяшк. Сл., Мат. Гом.), роспорэ́х, роспорэ́ха ’разрэз, прарэх’ (ТС). Ад распароць, гл. паро́ць; параўн. серб.-харв. ра́спор ’разрэз’. Незвычайная суфіксацыя прымушае дапусціць кантамінацыю распорак (гл.), прарэх (гл.), параўн. кантамінаваную форму распрарэ́х (ганц., Сл. ПЗБ).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Мані́шка ’нагруднік, прышыты (прышпілены) да мужчынскай кашулі’, ’накладка на правую частку прарэха ў мужчынскіх штанах’ (ТСБМ, Жд. 1, Бяльк., Сл. ПЗБ). Укр. мани́шка, букав. мані́шка ’кветка, вышытая на матэрыі і прышытая да адзежы’, рус. манишка ’нашыўка на грудзях’. Польск. maniszka з рус. мовы. Відавочна, рускае з-за суфікса ‑ішк‑а. Да мана́ < мані́ць (гл.) у першасным значэнні ’нешта прыцягальнае, прывабнае’ (КЭСРЯ, 192–193).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)