по́рча ж.
1. (действие) псава́нне, -ння ср.;
по́рча зре́ния псава́нне зро́ку (вачэ́й);
2. (повреждение) пашко́джанне, -ння ср.; (вред) псу́та, -ты ж., псо́та, -ты ж.;
3. (в поверьях) обл. суро́кі, -каў ед. нет; ча́ры, -раў ед. нет; насланнё, -ння́ ср., нагаво́р, -ру м.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
псава́нне ср.
1. по́рча ж.; поврежде́ние;
2. по́рча ж.;
3. по́рча ж.;
4. уро́дование;
1-4 см. псава́ць 1, 3-5
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
псо́та ж., разг. по́рча; вред м.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
изуро́дование зняве́чанне, -ння ср., скале́чанне, -ння ср.; (порча) псава́нне, -ння ср.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
◎ По́рч ’шкода; псаванне’, м. р. або ж. р. (ТС; петрык., Мат. Гом.; Юрч. Вытв.), порча ’тс’ (беласт., Сл. ПЗБ; ТС). Укр. порча, рус. порча ’тс’ выводзяць з cnopmümu, портить ’псаваць’ (ЕСУМ, 4, 533; Фасмер, 3, 337), сюды ж польск. parcieć ’сохнуць, вянуць (пра садавіну і гародніну)’ і ’прарастаць у вільгаці і цяпле’, што дазваляе рэканструяваць прасл. *рыііʼti ’псаваць’. Сувязь з пароць (гл.) (Міклашыч, 243; Фасмер, 4, 335) непрымальная. Імаверна, роднаснае да прэлы, спёрты, заперці, запор (гл.). Параўн. ст.-рус. прытоіш ’патраціць, не захаваць’, славен. priШ ’пакаваць’. Сной (512) звязвае апошняе з порт ’тканіна, перавязь’ (гл. порт 2). Параўн. таксама літ. pursti ’гніць’, piirtiti ’трасці, боўтаць’, pereti ’выседжваць птушанят’. Корань захаваўся ў *za‑pbH‑ъkъ, параўн. укр. запорток, польск. zapartek ’яйка-баўтун’, ’тухлае, сапсаванае яйка’, параўн. рус. испорченное (яйцо); адсюль першаснае значэнне ’тое, што сапрэла, сапсавалася ў закрытай прасторы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Падзі́ў ’порча вокам, якую лечаць загаворам’ (ТСБМ, Шат., Гарэц., Др.-Падб., Сержп., Грам., Бір. Дзярж., Мат. Гом.), по́дзіў, подзі́ў (ТС), падзі́вец (Сл. ПЗБ), падзі́вак (Мат. Гом.) ’тс’. Бязафіксны дэрыват ад падзівіцца < дзівіцца (гл.). Фанетычныя паралелі ў інш. слав. мовах маюць іншую семантыку: укр. подив ’паглядзенне’, польск. podziw, чэш. podiv ’здзіўленне; захапленне’. Семантычны адпаведнік у рус. сглаз < сглазить.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
поврежде́ние ср.
1. (действие) псава́нне, -ння ср.; пашко́джванне, -ння ср.; кале́чанне, -ння ср.; см. поврежда́ть;
2. (вред) шко́да, -ды ж., пашко́джанне, -ння ср.; (порча) псу́та, -ты ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Copia non est inopia
Запас ‒ не нястача/галеча.
Запас ‒ не нужда/недостаток.
бел. Запас есці не просіць і бяды не чыніць. Добра, у каго запас на ліхі час.
рус. Запас беды не чинит и хлеба не просит. Запас мешку не порча. Запас соли не просит. Запас плеч не тянет. Запас места не пролежит. Запасливый нужды не знает.
фр. Le superflu, chose très nécessaire (Излишек очень необходимая вешь).
англ. Store is no sore (Запас ‒ не рана/беда).
нем. Vorrat schadet nimmer (Запас никогда не вредит). Vorsorge verhütet Nachsorge (Предусмотрительность предохраняет от последующей заботы).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
ЗНАХА́РСТВА,
вядомыя са стараж. часоў у розных народаў прымітыўныя спосабы лячэння, якія суправаджаліся пэўнымі рытуаламі. Напачатку З. не аддзялялася ад народнай медыцыны, пазней ператварылася ў лекарскую магію. У аснове такой магіі — вера ў звышнатуральныя сілы, у тое, што чалавек пры пэўных умовах можа ўздзейнічаць на гэтыя сілы. Звычайна знахары выкарыстоўвалі замовы, магічныя дзеянні, травы. Некаторыя з іх валодалі пэўнымі ведамі нар. медыцыны, самі збіралі зёлкі і па стараж. рэцэптах рыхтавалі лячэбныя настоі, адвары, мазі; лячылі «рожу» (рожыстае запаленне), «вогнік» (высыпка, лішаі на скуры), а таксама такія хваробы, як «пярэпалах», «порча», «сурокі» (хваробы ад ліхога вока), «падвей» (ад скразняку), «прыстрэк», «крыкса-плакса» і інш. У наш час З. амаль выцеснена кваліфікаваным мед. абслугоўваннем і традыц. нар. медыцынай.
Л.І.Мінько.
т. 7, с. 100
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
глум (род. глу́му) м., мн. нет, разг.
1. (действие и состояние) по́рча ж.; напра́сная тра́та;
2. отхо́ды мн.;
шмат глу́му — мно́го отхо́дов;
◊ пусці́ць у г. — испо́ртить, потра́тить зря;
пайсці́ ў г. — пойти́ насма́рку, пропа́сть зря
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)