плечо́ в разн. знач. плячо́, -ча́ ср.;

перело́м плеча́ перало́м пляча́;

пра́вое (ле́вое) плечо́ вперёд! воен. пра́вае (ле́вае) плячо́ напе́рад!;

на плечо́! воен. на плячо́!;

плечо́ коромы́сла плячо́ каро́мысла;

на плеча́х проти́вника воен. на пляча́х праці́ўніка;

плечо́м к плечу́ плячо́ ў плячо́;

по плечу́ пад сі́лу, па сі́ле;

не по плечу́ не пад сі́лу;

име́ть го́лову на плеча́х мець галаву́ на пляча́х;

име́ть за плеча́ми мець за пляча́мі;

пожима́ть плеча́ми паціска́ць пляча́мі;

руби́ть с плеча́ сячы́ з-за пляча́;

с плеч доло́й! з плячэ́й дало́ў!;

гора́ с плеч гара́ з плячэ́й;

вы́нести на свои́х плеча́х вы́несці на сваі́х пляча́х;

взвали́ть на пле́чи узвалі́ць на пле́чы;

лежа́ть на плеча́х ляжа́ць на пляча́х.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

плечо

Том: 24, старонка: 370.

img/24/24-370_1990_Плечо.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

плячу́к (род. плечука́) м.

1. разг. плечо́ ср.;

падпе́рці плечуко́м — подпере́ть плечо́м;

2. (подкладка под плечо в одежде) пле́чико ср.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

плячо́ ср., в разн. знач. плечо́;

ля́паць па ~чы — хло́пать по плечу́;

перало́м ~ча — перело́м плеча́;

плячо́ каро́мыслаплечо́ коромы́сла;

плячо́ бастыёнаспец. плечо́ бастио́на;

плячо́ ў плячо́ — плечо́м к плечу́; рука́ о́б руку;

сячы́ з-за ~ча́ — руби́ть сплеча́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

раззуде́ться сов.

1. рассвярбе́цца; пача́ць ныць (бале́ць);

2. перен. разысці́ся, размахну́цца;

раззуди́сь, плечо́! размахні́ся, плячо́!;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

апячы́ сов., прям., перен. обже́чь, оже́чь;

плячо́ апякло́ бо́лемплечо́ обожгло́ бо́лью;

апякла́ руку́ пра́сам — обожгла́ ру́ку утюго́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пераве́сіць сов.

1. переве́сить;

п. карці́ну — переве́сить карти́ну;

2. перебро́сить, переки́нуть;

п. ручні́к це́раз плячо́ — перебро́сить (переки́нуть) полоте́нце че́рез плечо́

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

впра́вить сов.

1. упра́віць;

впра́вить плечо́ упра́віць плячо́;

2. (заправить) увабра́ць, засу́нуць;

впра́вить брю́ки в сапоги́ увабра́ць (засу́нуць) штаны́ ў бо́ты;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пераплю́нуць сов., прям., перен., разг. переплю́нуть;

п. це́раз плячо́ — переплю́нуть че́рез плечо́;

ён ~нуў усі́х у гэ́тай спра́ве — он переплю́нул всех в э́том де́ле

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Плячо, плечо́, плечэ́, плічо́, плычэ́, плечко́, плы́чко, плячу́к, пляча́к, пле́чухна, пле́чы, плэ́чэ, плэ́чы ’частка тулава ад шыі да рукі’, ’частка рукі да локцевага сустава’, лудз. ’частка тулава каня вакол шыі’; плечы ’спіна’, ’лапаткі’, ’верхняя частка спіны’, ’задняя частка вопраткі паміж двума рукавамі’, ’падкладка ў кашулі’, ’ватныя плечыкі ў вопратцы’, ’пройма рукава’ (ТСБМ; Нас.; Бес.; Шат.; Сл. ПЗБ; ашм., Стан., Бяльк., Сцяц.; Сцяшк. Сл.; Сцяшк. МГ; ТС; Клім.; З нар. сл.; Ян.), сюды ж плячкі́ плечы’ (латг., Нар. сл.), навагр. плячу́к ’шво на плячы’; (тамсама); пле́чы ’тарэц, зад’ (ТС), пле́чыкі ’спінка ў ложку’ (бых., ЛА, 4), плэчувы́й стовб ’шула’ (драг., Нар. лекс.), плячны́й ’прызначаны на плечы’ (чэрык., Мат. Гом.), плячы́сты (ашм., Стан.), плячэ́ць ’раздавацца ў плячах’ (Нар. Гом.). Укр. плече́ ’плячо’, ’шула’; рус. плечо, дыял. плеча́ ’плячо’, ’пярэдняя чвэрць тушы барана, цяляці’; пле́чко ’частка рукі ад пляча да локця’, стараж.-рус. плече; польск. plec, plecy ’спіна’, ’спінка ў вопратцы’, plece ’лапатка’; палаб. plicě; н.-луж. placo ’шынка’, ’сцягняк’, в.-луж. pleco ’тс’, чэш. plec, plece, мар. дыял. pľeco, славац. plece ’плячо’, славен. pléče, серб.-харв. пле̏ће, макед. пле́ки, балг. плещи́, пле́щи, ст.-слав. плеште ’плячо’, плешти ’спіна’, перан. ’крылы’. Прасл. *pletʼe (Бязлай, 3, 52; Махэк₂, 457), *pletje (Банькоўскі, 2, 602; БЕР, 5, 351; Борысь, Czak. stud., 64); калі ж улічыць рус. пле́ко ’плячо’, белоплёкий ’белакрылы’, подоплёка ’падкладка’, зыходнай формай можна было б лічыць *plekti̯‑ і параўноўваць з лат. plęcs ’плячо’, літ. plókščias ’плоскі’, ст.-грэч. πλάξ, Р. скл. πλακός ’горная раўніна’, ст.-ісл. flá ’ўступ стромай скалы’, лац. placidus ’роўны’ (Фасмер, 3, 281), а таксама з ірл. leithe ’лапатка’, літ. plė̃sti ’рассцілаць’, platùs ’шырокі’. Гл. таксама Міклашыч (250). Фрэнкель (581 і 606), Траўтман (225), Голуб-Копечны (227).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)