пе́хам

прыслоўе

станоўч. выш. найвыш.
пе́хам - -

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пе́хам, пехато́й, пехато́ю прысл zu Fuß; auf Schsters Rppen (разм)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пе́х

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз.
Н. пе́х
Р. пе́ха
Д. пе́ху
В. пе́ха
Т. пе́хам
М. пе́ху

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пе́шкі прысл гл пехам, пехатой, пехатою

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пе́шшу прысл гл пехам, пехатой, пехатою

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пе́ша прысл разм гл пехам, пехатой, пехатою

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пеша, пехатой, пешкі; пешаком, пехам, пешкам, пешадралам, пехадралам (разм.) □ сваёй парай

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

Пяхо́та: на пяхо́ту ’пехатой, пешшу’ (Цых.), ’род войска’ (ТСБМ, Ласт.), пях́отай ’пешшу’ (валож., Жыв. сл.), пяхо́там ’тс’ (Жд.), пехото́м ’тс’ (ПСл), пяхто́м ’тс’ (Сцяшк. Сл.), укр. піхо́та ’пяхота’, рус. пехо́та ’тс’, польск. piechota ’хаджэнне пешкі; пешае войска’, чэш. pěchota ’пешае войска’. Прасл. дыял. *pěxota, вытворнае ад *pěxъ ’пешы’ (Фасмер, 3, 254), гл. пехата. Відаць, не можа разглядацца асобна ад славен. pehóta ’стома’, якое Бязлай (3, 21) параўноўвае з харв. дыял. pijèhati ’дыхаць, храпці’. Тады, відаць, першапачаткова гукапераймальнае, параўн. чэш. pěch ’трамбоўка’, pěchovati ’трамбаваць, піхаць’. Банькоўскі (2, 546) прапануе выводзіць з *pěxъ ’павольнае і мернае апусканне таўкача ў ступе’, што адлюстравалася ў пех ’чалавек, якога трэба папіхаць да справы’ (Нас.), чэш. pěchem ’паволі’, балг. пех ’марудны, цяжкі’ і звязана з пхаць, піхаць (гл.). Па семантычных і фармальных прыкметах цяжка выводзіць з і.-е. *pēd‑s, параўн. і.-е. *pēd‑ ’нага, ступак’, параўн. Махэк₂, 446; Варбат, Этимология–1971, 18. Гл. таксама пешы (ш < х, параўн. пе́хам ’пешкі’, гл.). У значэнні ’род войска’ запазычана праз польскую з чэш. pěchota або непасрэдна з рус. пехо́та, што замянілі ў XVIII ст. германізм інфантэрыяісп. infantería, ад infante ’хлопец, пахолак, які пешкі суправаджаў рыцара на кані’).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)