пе́рац

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. пе́рац пе́рцы
Р. пе́рцу пе́рцаў
Д. пе́рцу пе́рцам
В. пе́рац пе́рцы
Т. пе́рцам пе́рцамі
М. пе́рцы пе́рцах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

пе́рац, -рцу, мн. -рцы, -рцаў, м.

1. Трапічная расліна сямейства перцавых, а таксама яе плады з горкім пякучым смакам і моцным пахам, якія ўжываюцца як прыправа.

У горы жыць ды з перцам есці (прымаўка). Чорны п.

2. Агародная расліна сямейства паслёнавых з пладамі ў выглядзе струкоў.

Фаршыраваны п.

◊

Даць (задаць) перцу каму (разм.) — вылаяць, пакараць.

|| прым. пе́рцавы, -ая, -ае і пярцо́вы, -ая, -ае.

Перцавы струк.

Сямейства перцавых (наз.). Пярцовая настойка.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пе́рац, -рцу м. пе́рец;

чырво́ны п. — кра́сный пе́рец;

◊ усы́паць (даць) пе́рцу — (каму) дать пе́рцу (кому);

у го́ры жыць ды з пе́рцам е́сці — погов. в го́ре жить и с пе́рцем есть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

пе́рац, ‑рцу, м.

1. Трапічная расліна сямейства перцавых, а таксама яе плады ў выглядзе зярнят з горкім смакам і моцным пахам, якія ўжываюцца як прыправа. Чорны перац.

2. Агародная расліна сямейства паслёнавых, а таксама яе плады ў выглядзе струкоў, якія ўжываюцца як ежа і прыправа. Балгарскі перац. Чырвоны перац. □ — Першымі, вядома, прышкандыбаюць Мяцёлкіны, — сказала Антаніна Арцёмаўна, прымерваючыся, дзе б паставіць фаршыраваны перац. Васілёнак.

3. Парашок з высушаных пладоў гэтых раслін, які ўжываецца як прыправа.

4. перан. Разм. Пра задзірлівага, з’едлівага чалавека. «Ах, і стрэмка ты, дзядзько Яўтух! — думаў я, слухаючы ўсё гэта. — Перац!» Бялевіч.

•••

Даць (задаць) перцу гл. даць.

Падсыпаць перцу гл. падсыпаць.

У горы жыць ды з перцам есці гл. жыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

перац

т. 12, с. 291

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пе́рац м с.-г. Pféffer m -s; кул Páprika m -s i f -, -s (чырвоны);

◊ даць пе́рцу каму-н ≅ j-m éinheizen, j-m Zúnder gében*

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Перац 1 ’расліна Capsicum annuum L.’ (ТСБМ, Кіс., Яруш., ТС, Шат.; мін., Шн.), перац лугавы ’дзікі перац’ (чэрв., Сл. ПЗБ). З стараж.-рус. пьпьрь ’тс’ (1193 г.) < *pьpьrь (дакладней з яе формы пьпьрьць у выніку гаплалогіі пьпь > пь), якое з лац. piper < ст.-грэч. πέπερι < ст.-інд. poppalī ’тс’ (Фасмер, 3. 241).

Перац 2 ’майнік двухлісты, Majanthemum bifolium (L.) Fr.’ (гродз., Кіс.). Да перац 1 (гл.). Названы паводле падабенства лістоў.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ВАДЗЯНЫ́ ПЕ́РАЦ,

гл. ў арт. Драсён.

т. 3, с. 437

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

пе́рцавы гл. перац.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

пярцо́вы гл. перац.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)