перавалі́цца, -валю́ся, -ва́лішся, -ва́ліцца; зак.
1. Валячыся, перабіраючыся цераз што-н., упасці на процілеглы бок чаго-н.
П. цераз борт.
2. Перавярнуцца з аднаго боку на другі (разм.).
П. на другі бок.
|| незак. перава́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
перавалі́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
перавалю́ся |
перава́лімся |
| 2-я ас. |
перава́лішся |
перава́ліцеся |
| 3-я ас. |
перава́ліцца |
перава́ляцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
перавалі́ўся |
перавалі́ліся |
| ж. |
перавалі́лася |
| н. |
перавалі́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
перавалі́ся |
перавалі́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
перавалі́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
перавалі́цца I сов., в разн. знач. перевали́ться;
п. на другі́ бок — перевали́ться на друго́й бок;
п. це́раз плот — перевали́ться че́рез забо́р
перавалі́цца II сов. (о шерсти и т.п.) переваля́ться
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перавалі́цца 1, ‑валюся, ‑валішся, ‑валіцца; зак.
1. З цяжкасцю перабіраючыся, валачыся цераз што‑н., упасці на процілеглы бок чаго‑н. Пераваліцца цераз плот. □ Можа за дзесятай спробаю я дацягнуўся да дзіркі ў зашчытку. Пераваліўся на другі бок і чмякнуўся снапом на зямлю. Мыслівец. Сярожа чуе, як гэты нехта знадворку ўхапіўся за падаконнік і пераваліўся ў бакоўку. Паўлаў. // Разм. Нязграбна, з цяжкасцю пераступіць цераз што‑н. Жанчына перавалілася цераз парог. Стала і ні з месца. Задыханая, спацелая, без хусткі. Пташнікаў.
2. Разм. Перавярнуцца з аднаго боку на другі. Мікола нешта прамармытаў і пераваліўся на другі бок. П. Ткачоў.
3. перан. Прыйсціся, дастацца каму‑н. на долю. На плечы старэйшага сына перавалілася значная частка таго цяжару, які нёс у хаце гаспадар. Кулакоўскі.
перавалі́цца 2, ‑валіцца; зак.
Сапсавацца ад празмернага валення (пра сукно, лямец і пад.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перава́львацца I несов.
1. в разн. знач. перева́ливаться; см. перавалі́цца I;
2. (о походке) перева́ливаться;
3. страд. перева́ливаться; см. перава́льваць I
перава́львацца II несов., возвр., страд. перева́ливаться; см. перавалі́цца II, перава́льваць II
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
перава́львацца 1, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да пераваліцца 1.
2. Нахіляцца то на адзін, то на другі бок у час руху. Лена планіруючы, перавальваюцца з крыла на крыло чатыры буслы. Брыль. «Газік» павольна перавальваўся з аднае калдобіны ў другую. Б. Стральцоў. Маглі б ісці хутчэй, але Фядора Антонаўка перавальвалася з нагі на нагу, нібы качка. Пестрак.
3. Зал. да перавальваць 1.
перава́львацца 2, ‑аецца; незак.
Зал. да перавальваць 2.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)