«Камітэты для разгляду і складання інвентароў памешчыцкім маёнткам у Заходніх губернях» 5/78

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

паме́шчыцкі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. паме́шчыцкі паме́шчыцкая паме́шчыцкае паме́шчыцкія
Р. паме́шчыцкага паме́шчыцкай
паме́шчыцкае		 паме́шчыцкага паме́шчыцкіх
Д. паме́шчыцкаму паме́шчыцкай паме́шчыцкаму паме́шчыцкім
В. паме́шчыцкі (неадуш.)
паме́шчыцкага (адуш.)		 паме́шчыцкую паме́шчыцкае паме́шчыцкія (неадуш.)
паме́шчыцкіх (адуш.)
Т. паме́шчыцкім паме́шчыцкай
паме́шчыцкаю		 паме́шчыцкім паме́шчыцкімі
М. паме́шчыцкім паме́шчыцкай паме́шчыцкім паме́шчыцкіх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

лібера́льна-паме́шчыцкі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. лібера́льна-паме́шчыцкі лібера́льна-паме́шчыцкая лібера́льна-паме́шчыцкае лібера́льна-паме́шчыцкія
Р. лібера́льна-паме́шчыцкага лібера́льна-паме́шчыцкай
лібера́льна-паме́шчыцкае		 лібера́льна-паме́шчыцкага лібера́льна-паме́шчыцкіх
Д. лібера́льна-паме́шчыцкаму лібера́льна-паме́шчыцкай лібера́льна-паме́шчыцкаму лібера́льна-паме́шчыцкім
В. лібера́льна-паме́шчыцкі (неадуш.)
лібера́льна-паме́шчыцкага (адуш.)		 лібера́льна-паме́шчыцкую лібера́льна-паме́шчыцкае лібера́льна-паме́шчыцкія (неадуш.)
лібера́льна-паме́шчыцкіх (адуш.)
Т. лібера́льна-паме́шчыцкім лібера́льна-паме́шчыцкай
лібера́льна-паме́шчыцкаю		 лібера́льна-паме́шчыцкім лібера́льна-паме́шчыцкімі
М. лібера́льна-паме́шчыцкім лібера́льна-паме́шчыцкай лібера́льна-паме́шчыцкім лібера́льна-паме́шчыцкіх

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

буржуа́зна-паме́шчыцкі

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. буржуа́зна-паме́шчыцкі буржуа́зна-паме́шчыцкая буржуа́зна-паме́шчыцкае буржуа́зна-паме́шчыцкія
Р. буржуа́зна-паме́шчыцкага буржуа́зна-паме́шчыцкай
буржуа́зна-паме́шчыцкае		 буржуа́зна-паме́шчыцкага буржуа́зна-паме́шчыцкіх
Д. буржуа́зна-паме́шчыцкаму буржуа́зна-паме́шчыцкай буржуа́зна-паме́шчыцкаму буржуа́зна-паме́шчыцкім
В. буржуа́зна-паме́шчыцкі (неадуш.)
буржуа́зна-паме́шчыцкага (адуш.)		 буржуа́зна-паме́шчыцкую буржуа́зна-паме́шчыцкае буржуа́зна-паме́шчыцкія (неадуш.)
буржуа́зна-паме́шчыцкіх (адуш.)
Т. буржуа́зна-паме́шчыцкім буржуа́зна-паме́шчыцкай
буржуа́зна-паме́шчыцкаю		 буржуа́зна-паме́шчыцкім буржуа́зна-паме́шчыцкімі
М. буржуа́зна-паме́шчыцкім буржуа́зна-паме́шчыцкай буржуа́зна-паме́шчыцкім буржуа́зна-паме́шчыцкіх

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

дво́рня, -і, ж., зб.

У часы прыгону: прыслуга ў памешчыцкім доме.

Збеглася ўся д.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

метрдатэ́ль, ‑я, м.

1. Распарадчык у рэстаране або гасцініцы.

2. Старшы лакей у багатым дваранска-памешчыцкім доме.

[Фр. meître d'hôtel — гаспадар гасцініцы.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

лаке́й, ‑я, м.

1. Дамашні слуга пры панах; слуга ў гасцініцы, рэстаране і пад. (у памешчыцкім і буржуазным асяроддзі).

2. перан. Неадабр. Чалавек, які выслужваецца, падхалімнічае, ліслівіць.

[Фр. laquais.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

андына́рыя, ‑і, ж.

Месячная натуральная плата прадуктамі і адзеннем; такую плату памешчыкі выдавалі прыгонным сялянам, якія не мелі ў сваім карыстанні зямлі і працавалі на памешчыцкім полі. Назаўтра пан даў загад аканому павялічыць андынарыю Якіму. Нікановіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ло́ўчы, ‑ая, ‑ае.

1. Прывучаны да лоўлі птушак і звяроў. Лоўчыя сабакі. // Прызначаны для лоўлі птушак і звяроў. Лоўчыя ямы.

2. у знач. наз. ло́ўчы, ‑ага, м. У Маскоўскай Русі і памешчыцкім побыце — той, хто ведаў псовым паляваннем, рыбнай лоўляй.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

АДРЭ́ЗКІ,

у Рас. імперыі землі, адрэзаныя ад сял. надзелаў на карысць памешчыкаў у ходзе сялянскай рэформы 1861. Памяншэнне сял. надзелаў адбывалася, калі надзел быў большы за вышэйшую норму або калі ў памешчыцкім маёнтку заставалася менш за трэць (у стэпавай паласе менш за палову) прыдатных зямель. Адрэзкі рабіліся і пры атрыманні сялянамі т.зв. даравальнага надзелу. Адрэзаныя землі былі жыццёва неабходныя сялянам (ворыва, паша, лугі і інш.). Гэта давала магчымасць памешчыкам здаваць сялянам адрэзкі ў арэнду на кабальных умовах.

На Беларусі, паводле ўстаўных грамат, на б.ч. тэр. Магілёўскай губ. адрэзкі склалі 12,7%, у Гродзенскай губ. — 9,8%, у Мінскай (без Навагрудскага і Пінскага пав., паводле заніжаных звестак) — 2% надзельных зямель. У склад надзелаў не ўключаліся т.зв. прыёмныя землі, што знаходзіліся ў часовым карыстанні сялян, іх пазбавілі і сервітутаў. У час паўстання 1863—64 царызм пайшоў на некат. ўступкі (вернуты частка адрэзаных зямель і права часова карыстацца сервітутнымі ўгоддзямі, на 20% паменшаны выкупныя плацяжы і інш.), але гэта не змяніла грабежніцкага характару рэформы.

В.П.Панюціч.

т. 1, с. 137

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)