падкаці́цца, -качу́ся, -ко́цішся, -ко́ціцца; зак.
1. Коцячыся, наблізіцца ці закаціцца пад што-н.
Шарык падкаціўся пад канапу.
2. Тое, што і падкаціць (у 3 знач.).
Слёзы падкаціліся пад горла.
3. перан., да каго. Лісліва звярнуцца да каго-н., дамагаючыся чаго-н. (разм.).
|| незак. падко́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
падкаці́цца
дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, зваротны, 2-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
падкачу́ся |
падко́цімся |
| 2-я ас. |
падко́цішся |
падко́ціцеся |
| 3-я ас. |
падко́ціцца |
падко́цяцца |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
падкаці́ўся |
падкаці́ліся |
| ж. |
падкаці́лася |
| н. |
падкаці́лася |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
падкаці́ся |
падкаці́цеся |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
падкаці́ўшыся |
Крыніцы:
dzsl2007,
krapivabr2012,
piskunou2012,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
падкаці́цца сов.
1. в разн. знач. подкати́ться;
ша́рык ~ці́ўся пад кана́пу — ша́рик подкати́лся под дива́н;
2. подольсти́ться;
п. да каго́-не́будзь — подольсти́ться к кому́-л.
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падкаці́цца, ‑качуся, ‑коцішся, ‑коціцца; зак.
1. Коцячыся, наблізіцца. Да ног Каваля падкацілася пустое вядро, ён адкінуў яго. Савіцкі. // Закаціцца куды‑н., пад што‑н. Мячык падкаціўся пад ганак.
2. перан. Разм. Хутка падысці, падбегчы да каго‑, чаго‑н. Макар, я ўжо ўзяў білеты, — падкаціўся да мяне круглячок Шаевіч. Сабаленка. Да.. [Шыковіча] падкаціўся Гамбіцкі, выхапіў з кішэні вялікую хустку, абмахнуў ёю твар. Шамякін.
3. перан. Аб раптоўным пачуцці болю, жаласлівасці і пад. У дзеда Талаша задрыжалі рукі і ногі, і востры боль падкаціўся к самаму сэрцу. Колас. Слёзы бяссілля падкаціліся да горла. Шахавец.
4. перан. Разм. Лісліва звярнуцца да каго-небудзь, дамагаючыся чаго‑н. Злодзей і ашуканец, чалавек без сумлення і сораму, .. [Халуста] хутка і так спрытна падкаціўся да пана, што стаў яго першым дарадчыкам. Чарнышэвіч. // Падлашчыцца да жанчыны. [Матушка:] — [Панна Людміла] цяпер тут, у пісара. Вечарам у пісара бліны будуць. Вось вы і падкаціцеся да яе. Яна дзяўчына сімпатычная. Колас.
•••
Ком падкаціўся да горла гл. ком.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падко́чвацца гл. падкаціцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
подкати́ться в разн. знач. падкаці́цца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
падко́чвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да падкаціцца.
2. Зал. да падкочваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
падко́чванне, ‑я, н.
Дзеянне паводле дзеясл. падкочваць — падкаціць (у 1, 2 знач.) і падкочвацца — падкаціцца (у 1, 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Непадле́глы ’незалежны’ (БРС, ТСБМ), непадле́гласць ’незалежнасць, самастойнасць’ (там жа), неподле́глый ’незалежны, свабодны; непадуладны, непадначалены’ (пач. XVI ст., КГС). Хутчэй за ўсё запазычана з польск. niepodległy, niepodległość ’тс’ як юрыдычны тэрмін, чым тлумачыцца адсутнасць у гаворках, параўн. дыял. подлега́ць ’падыходзіць’, подле́гці ’падкаціцца, падлашчыцца’ (ТС) і інш.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падко́чвацца несов.
1. в разн. знач. подка́тываться;
2. подольща́ться;
1, 2 см. падкаці́цца;
3. страд. подка́тываться; см. падко́чваць 1
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)