образа

Том: 21, старонка: 250.

img/21/21-250_1366_Образа.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

тыпіза́цыя ж., в разн. знач. типиза́ция;

т. моў — типиза́ция языко́в;

т. во́браза — типиза́ция о́браза

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Абра́за (Нас., Бяльк., Яруш., КЭС), укр. образа, польск. obraza < ob‑raza да raziti. Параўн. уразіць, уражліва і г. д. Магчыма, арэальная інавацыя. Не выключана таксама беларускае і ўкраінскае запазычанне з польскай мовы, дзе захавалася першаснае канкрэтнае значэнне (obrażać ’абражаць’ і ’пашкоджваць’). Параўн., аднак, ст.-бел. образити ’паражаць, удараць’ і ’абражаць’ (Нас. Гіст.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Haec dies aliam vitam, alios mores postulat

Гэты дзень патрабуе іншага ладу жыцця, іншых звычаяў.

Этот день требует другого образа жизни, других обычаев.

бел. Іншы час ‒ іншыя песні.

рус. Иные времена ‒ иные нравы. У каждого времени свои песни. Иное время ‒ иное бремя.

фр. Autres temps, autres mœurs (Другие времена, другие нравы).

англ. Everything is good in its season (Всё хорошо в своё время).

нем. Andre Zeit, andre Freud (Другое время, другая радость). Andre Jahre, andre Haare (Другие годы, другие волосы).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

ЛАПЦЭ́ВІЧ (дзявочае Ляўхненка) Людміла Георгіеўна

(н. 7.1.1938, с. Якаўлеўка, Казахстан),

бел. мастацтвазнавец. Канд. мастацтвазнаўства (1974). Скончыла БДУ (1960). Працавала ў Маст. музеі Беларусі (1960—65), з 1968 у Ін-це мастацтвазнаўства этнаграфіі і фальклору Нац. АН Беларусі. Адначасова выкладала ў Бел. тэатр.-маст. ін-це (да 1982), Мінскім харэаграфічным вучылішчы (1964—65). Даследуе манум. і манум.-дэкар. мастацтва Беларусі. Адна з аўтараў «Збору помнікаў гісторыі і культуры Беларусі» (т. 1—7, 1984—88), «Гісторыі беларускага мастацтва» (т. 3, 5—6, 1989, 1992—94).

Тв.:

Манументальна-дэкаратыўнае мастацтва ў інтэр’ерах грамадскіх будьшкаў Беларусі // Весці АН БССР. Сер. грамад. навук. 1969. № 4;

Роль искусства в формировании и развитии советского образа жизни. Мн., 1979 (у сааўт.).

Г.А.Фатыхава.

т. 9, с. 136

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

о́браз​I м.

1. во́браз, -за м.;

худо́жественный о́браз маста́цкі во́браз;

о́бразы бу́дущего во́бразы бу́дучага;

2. (облик) аблі́чча, -чча ср.;

3. (порядок, способ) хара́ктар, -ру м., скла́д, род. скла́ду м.; спо́саб, -бу м., лад, род. ла́ду м.;

о́браз жи́зни спо́саб жыцця́;

о́браз правле́ния спо́саб (лад) праўле́ння;

о́браз мы́слей склад ду́мак;

обстоя́тельство о́браза де́йствия грам. акалі́чнасць спо́сабу дзе́яння;

◊

каки́м о́бразом? які́м чы́нам?;

нико́им о́бразом нія́кім чы́нам;

таки́м о́бразом такі́м чы́нам;

гла́вным о́бразом гало́ўным чы́нам;

надлежа́щим, до́лжным о́бразом нале́жным чы́нам;

бессо́вестным о́бразом бессаро́мна;

вы́годным о́бразом вы́гадна;

наилу́чшим о́бразом як найле́пш;

не́которым о́бразом не́йкім чы́нам; (в известной степени) у пэ́ўнай ступе́ні; (как-то) не́як;

ра́вным о́бразом такса́ма;

сле́дующим о́бразом такі́м чы́нам;

ры́царь печа́льного о́браза ры́цар журбо́тнага во́браза.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ГУКАЗА́ПІС,

запіс гукавых ваганняў на гуканосьбіце для наступнага ўзнаўлення. Гуказапісвальны элемент (разец, светлавы прамень, магн. поле ці інш.) пакідае след гукавога вагання (гукавую дарожку, ці фанаграму) на рухомым гуканосьбіце. У залежнасці ад колькасці каналаў запісу—узнаўлення адрозніваюць гуказапіс мона- (1 канал), стэрэа- (2 каналы), квадра- (4 каналы) і поліфанічны (больш за 4 каналы). Найб. пашыраны мех., фатагр. (аптычныя) і магн. метады гуказапісу, якія выкарыстоўваюцца ў вытв-сці грампласцінак, гукавым кіно, пры стварэнні радыё- і тэлевізійных праграм і інш.

Для мех. гуказапісу выкарыстоўваюць эл.-акустычны (найб. пашыраны) ці акустычны спосаб. Пры акустычным спосабе гукавыя ваганні непасрэдна ўздзейнічаюць на гуказапісвальны элемент (напр., іголку фанографа), які стварае гукавую канаўку, пры эл.-акустычным — гукавыя ваганні пераўтвараюцца мікрафонам у эл. і пасля ўзмацнення ўздзейнічаюць на запісвальны элемент. Пры фатагр. гуказапісе гукавыя ваганні пераўтвараюцца ў светлавыя і фіксуюцца на святлоадчувальнай плёнцы (гл. Гукавое кіно), кампакт-дыску і інш., пры магн. гуказапісе зменьваецца намагнічанасць дарожкі запісу на магнітных дроце, стужцы, дыску і інш. Гл. таксама Дыктафон, Магнітафон, Магнітарадыёла, Магнітола.

У муз. мастацтве гуказапіс адкрыў новыя магчымасці і зрабіў вял. ўплыў на ўсе сферы музыкі 20 ст. Ён ператварыў музыку ў прадмет масавай вытворчасці, вылучыў гукарэжысуру як новую разнавіднасць муз. творчай працы і прывёў да істотных змен у кампазіцыі, выканальніцтве (гл. Электронная музыка) і ўспрыманні музыкі.

Літ.:

Синклер Я. Введение в цифровую звукотехнику: Пер. с англ. М., 1990;

Рождение звукового образа. М., 1985.

А.П.Ткачэнка.

т. 5, с. 524

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

обстоя́тельство ср.

1. (явление, сопровождающее что-л.) акалі́чнасць, -ці ж.;

обстоя́тельства де́ла акалі́чнасці спра́вы;

привходя́щее обстоя́тельство пабо́чная акалі́чнасць;

стече́ние обстоя́тельств збег акалі́чнасцей;

2. (совокупность условий) умо́вы, род. умо́ў; (положение) абста́віны, -він;

при да́нных обстоя́тельствах пры да́дзеных (гэ́тых) абста́вінах (умо́вах);

по семе́йным обстоя́тельствам па сяме́йных абста́вінах;

смотря́ по обстоя́тельствам у зале́жнасці ад абста́він;

3. грам. акалі́чнасць, -ці ж.;

обстоя́тельство вре́мени акалі́чнасць ча́су;

обстоя́тельство ме́ста акалі́чнасць ме́сца;

обстоя́тельство причи́ны акалі́чнасць прычы́ны;

обстоя́тельство це́ли акалі́чнасць мэ́ты;

обстоя́тельство о́браза де́йствия акалі́чнасць спо́сабу дзе́яння.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)