ні́цам
прыслоўе
| станоўч. |
выш. |
найвыш. |
| ні́цам |
- |
- |
Крыніцы:
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ні́цам, прысл.
Разм. Тое, што і ніцма. Ледзь устаў [Янук], Пралежаў ніцам да зарніц, Ледзь падпоўз ён да крыніцы Кроў абмыць. А. Александровіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ні́цам ’ніц, тварам уніз’ (Сл. ПЗБ, Бяльк.), параўн. балг. радоп. ни́цом ’тс’, серб.-харв. nicem ’тс’. Паводле Карскага (2–3, 75), аналагічнае ўтварэнне да аднаназоўнікавых прыслоўяў, узнікшых з формы тв. скл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ні́цма ’ніц, тварам уніз’ (Кліх, Сцяшк. Сл., Сл. ПЗБ, ТС), ’стрымгалоў’ (Шат.). Да ніц 1 (гл.), прыслоўе ўтворана пры дапамозе суфікса ‑ма, па паходжанню — назоўнікавы канчатак тв. скл. падв. л. (Карскі 2-3, 67). Шуба (Прыслоўе, 58) бачыць у ім кантамінацыю формы ніцам (гл.) з канчаткам тв. скл. і дзеясловаў на ‑ма (тыпу ле́жма).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Ні́чкам (нічком) ’ніц, тварам уніз’ (ТС), рус. панком ’тс’, серб.-харв. ничке̏ ’тс’, макед. начко, ничком ’тс’, балг. ничком ’тс’. Да пікаць (*nikati©); на базе значэння ’схіляць галаву, нахіляцца’, параўн. серб.-харв. ником ’тварам уніз’, збліжана з ніц© (*пісь), ніцком, ’ніц, тварам уніз’ (ТС), параўн. ніцам (гл.). Такога ж паходжання ніцма ’тс’ (Нас.), суадноснае з ніцма (гл.). Гл. Фасмер, 3, 76.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)