ні́зкі, -ая, -ае; ні́жэйшы.
1. Малы па вышыні, які знаходзіцца на невялікай вышыні ад зямлі.
Нізкае дрэва.
Н. плот.
Ляцець нізка (прысл.).
2. Які не дасягнуў звычайнай сярэдняй нормы, пэўнага ўзроўню.
Н. ціск.
Нізкая тэмпература.
3. Дрэнны па якасці або наогул дрэнны.
Нізкая якасць драўніны.
4. перан. Подлы, ганебны.
Н. учынак.
Так рабіць нізка (у знач. вык.).
5. У 18 — пачатку 19 ст. пра стыль мовы: звычайны, просты, не прыняты ў літаратуры.
6. Невялікай вышыні (пра гукі, голас і пад.).
Н. бас.
Н. голас.
Спяваць нізка (прысл.).
|| памянш.-ласк. ні́зенькі, -ая, -ае (да 1 знач.).
|| наз. ні́засць, -і, ж. (да 4 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ні́зкі
1. в разн. знач. ни́зкий;
н. дом — ни́зкий дом;
н. лоб — ни́зкий лоб;
н. го́лас — ни́зкий го́лос;
н. рост — ни́зкий рост;
~кія хма́ры — ни́зкие ту́чи;
~кая вада́ — ни́зкая вода́;
~кія цэ́ны — ни́зкие це́ны;
~кая тэмперату́ра — ни́зкая темпера́тура;
~кая я́касць — ни́зкое ка́чество;
2. перен. (бесчестный) ни́зкий, ни́зменный;
н. ўчы́нак — ни́зкий посту́пок;
~кая ду́мка — ни́зкая (ни́зменная) мысль;
◊ н. пакло́н — ни́зкий покло́н;
~кай про́бы — ни́зкой про́бы
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
ні́зкі, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае невялікую працягласць знізу ўверх; малы па вышыні; проціл. высокі. Нізкі рост. □ Цёмныя, нізкія хаты пад саламянымі стрэхамі яшчэ ніжэй туліліся да зямлі. Колас. Злева, за светла-сіняй стужкай Ціхай Лані, узвышаліся парослыя нізкім хмызняком узгоркі. Шашкоў. // Які знаходзіцца на невялікай адлегласці ад зямлі, якога‑н. узроўню. У ветраны дзень часцей бываюць нізкія воблакі. Грамовіч. У доме некалькі пакояў з нізкаю стол[л]ю. Чорны. // Які знаходзіцца ніжэй акаляючай мясцовасці. Хатка стаяла на самым канцы мястэчка на нізкім месцы. Бядуля.
2. Які не дасягнуў звычайнай сярэдняй нормы, пэўнага ўзроўню. Нізкая тэмпература. Нізкая цана. // Які не дасягнуў значная ступені развіцця. Нізкая кваліфікацыя. Нізкая культура. // Разм. Які займае нязначнае службовае становішча. Нізкая пасада.
3. Дрэнны па якасці або наогул дрэнны. Нізкі сорт паперы.
4. перан. Подлы, ганебны. Нізкі ўчынак. □ [Гушчын:] — Падхалім — гэта самы нізкі і самы страшны чалавек. Гурскі.
5. У класавым грамадстве — які не належыць да правячых колаў. Нізкае паходжанне.
6. Уст. Вельмі просты, не ўрачысты, не прыняты ў літаратуры (пра стыль мовы).
7. Невялікай вышыні (пра гукі, голас і пад.). Нізкі голас Васілісы гучыць мяккім пералівам. Васілевіч. Каля клуба, відаць, на ганку, нехта прайшоўся па нізкіх ладах баяна. Ракітны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ні́зкі
1. níedrig; klein;
ні́зк рост kléiner Wuchs;
ні́зкі пакло́н tíefe Verbéugung;
ні́зкі гук tíefer Ton;
2. перан (подлы, ганебны) níederträchtig, níedrig; geméin;
3. (дрэнны) níedrig, schlecht;
ні́зкая я́касць schléchte Qualität;
ні́зкі гату́нак schléchte Sórte
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ні́зкі ’невысокі’ (Яруш., ТС), ні́зкі́ ’невысокі; нізінны; дрэнны па якасці’ (Сл. ПЗБ), укр. низьки́й ’невысокі’, рус. низкий ’тс’, польск. nizki ’тс’, чэш. nízký ’тс’, славац. nizky ’тс’, в.-луж., н.-луж. niski ’тс’, славен. nizek ’тс’; серб.-харв. ни̏зак ’тс’, макед. низок ’тс’, балг. ни́сък ’тс’ (< низък), низък ’нізкі (у маральных адносінах)’. Прасл. *nizъkъ, вытворнае ад *nizъ, гл. ніз. Прыватнае значэнне ’блізарукі’, параўн. нізкі на вочы (Сцяц., Жд. 1, Ян., ТС), нызкий на вочы (Клім.), параўн. укр. низький на очі, рус. низкий на глазы, літ. žemių, akių развілося, відаць, на базе ’той, які нізка схіляецца (каб разглядзець нешта)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ні́засць, -і, ж.
1. гл. нізкі.
2. Нізкі ўчынак.
Рабіць нізасці.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
ни́зкий
1. в разн. знач. ні́зкі;
ни́зкий дом ні́зкі дом;
ни́зкий лоб ні́зкі лоб;
ни́зкий го́лос ні́зкі го́лас;
ни́зкий рост ні́зкі рост;
ни́зкие ту́чи ні́зкія хма́ры;
ни́зкая вода́ ні́зкая вада́;
ни́зкие це́ны ні́зкія цэ́ны;
ни́зкая температу́ра ні́зкая тэмперату́ра;
ни́зкое ка́чество ні́зкая я́касць;
ни́зкий покло́н ні́зкі пакло́н;
2. (подлый, бесчестный) ні́зкі; по́длы; гане́бны;
ни́зкая душо́нка ні́зкая (по́длая) душа́;
ни́зкий посту́пок ні́зкі (гане́бны) учы́нак;
ни́зкая мысль ні́зкая (гане́бная) ду́мка;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
ні́засць ж. ни́зость, ни́зменность; см. ні́зкі 2
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
неўраджа́й, -ю, М -джа́і, мн. -джа́і, -яў, м.
Дрэнны, нізкі ўраджай.
Н. жыта.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
по́шлы, -ая, -ае.
Нізкі ў маральных адносінах, безгустоўна-грубы.
П. анекдот.
|| наз. по́шласць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)