«Ліга нейтральных» (саюз еўрап. краін) 2/558

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

нейтра́льны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. нейтра́льны нейтра́льная нейтра́льнае нейтра́льныя
Р. нейтра́льнага нейтра́льнай
нейтра́льнае		 нейтра́льнага нейтра́льных
Д. нейтра́льнаму нейтра́льнай нейтра́льнаму нейтра́льным
В. нейтра́льны (неадуш.)
нейтра́льнага (адуш.)		 нейтра́льную нейтра́льнае нейтра́льныя (неадуш.)
нейтра́льных (адуш.)
Т. нейтра́льным нейтра́льнай
нейтра́льнаю		 нейтра́льным нейтра́льнымі
М. нейтра́льным нейтра́льнай нейтра́льным нейтра́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

нейтра́льны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. нейтра́льны нейтра́льная нейтра́льнае нейтра́льныя
Р. нейтра́льнага нейтра́льнай
нейтра́льнае		 нейтра́льнага нейтра́льных
Д. нейтра́льнаму нейтра́льнай нейтра́льнаму нейтра́льным
В. нейтра́льны (неадуш.)
нейтра́льнага (адуш.)		 нейтра́льную нейтра́льнае нейтра́льныя (неадуш.)
нейтра́льных (адуш.)
Т. нейтра́льным нейтра́льнай
нейтра́льнаю		 нейтра́льным нейтра́льнымі
М. нейтра́льным нейтра́льнай нейтра́льным нейтра́льных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

добразычлі́ва-нейтра́льны

прыметнік, якасны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. добразычлі́ва-нейтра́льны добразычлі́ва-нейтра́льная добразычлі́ва-нейтра́льнае добразычлі́ва-нейтра́льныя
Р. добразычлі́ва-нейтра́льнага добразычлі́ва-нейтра́льнай
добразычлі́ва-нейтра́льнае		 добразычлі́ва-нейтра́льнага добразычлі́ва-нейтра́льных
Д. добразычлі́ва-нейтра́льнаму добразычлі́ва-нейтра́льнай добразычлі́ва-нейтра́льнаму добразычлі́ва-нейтра́льным
В. добразычлі́ва-нейтра́льны (неадуш.)
добразычлі́ва-нейтра́льнага (адуш.)		 добразычлі́ва-нейтра́льную добразычлі́ва-нейтра́льнае добразычлі́ва-нейтра́льныя (неадуш.)
добразычлі́ва-нейтра́льных (адуш.)
Т. добразычлі́ва-нейтра́льным добразычлі́ва-нейтра́льнай
добразычлі́ва-нейтра́льнаю		 добразычлі́ва-нейтра́льным добразычлі́ва-нейтра́льнымі
М. добразычлі́ва-нейтра́льным добразычлі́ва-нейтра́льнай добразычлі́ва-нейтра́льным добразычлі́ва-нейтра́льных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ка́пер, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Прыватнаўласніцкае судна, якое займалася (да сярэдзіны 19 ст.) з ведама свайго ўрада захопам гандлёвых суднаў праціўніка і нейтральных краін, што перавозілі кантрабандныя грузы для ваюючай краіны.

2. Уладальнік такога судна.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ка́пер, ‑а, м.

1. Прыватнаўласніцкае судна, якое займалася (да сярэдзіны 19 ст.) у ваенны час з ведама свайго ўрада праследаваннем і захопам гандлёвых суднаў праціўніка і нейтральных краін, што перавозілі кантрабандныя грузы для ваюючай краіны.

2. Уладальнік такога судна.

[Гал. kaper.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

фато́н

(ад гр. phos, -otos = святло)

элементарная часціца светлавой энергіі, квант электрамагнітнага поля; адна з нейтральных элементарных часціц з нулявой масай і спінам 1.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

лая́льны

(фр. loyal = літар. верны)

які фармальна трымаецца ў межах законнасці, прытрымліваецца добразычліва-нейтральных адносін да каго-н., чаго-н.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

ГЛУТЭЛІ́НЫ

(ад лац. gluten клей),

простыя бялкі насення злакаў і зялёных частак раслін. Раствараюцца ў разбаўленых к-тах і шчолачах, не раствараюцца ў нейтральных растваральніках. З’яўляюцца запаснымі бялкамі, якія разам з праламінамі назапашваюцца ў эндасперме насення. Найб. вывучаны глутэнін пшаніцы і ячменю, арызепін рысу і глутэліны кукурузы. Глутэліны багатыя астаткамі глутамінавай к-ты і лізіну; добра засвойваюцца арганізмам чалавека і жывёл.

т. 5, с. 303

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

ГАА́ГСКІЯ КАНВЕ́НЦЫІ,

1) міжнародныя пагадненні аб нормах права ва ўзброеных канфліктах (раней наз. законы і звычаі вайны), правах і абавязках нейтральных краін, шляхах мірнага вырашэння міжнар. спрэчак, прынятыя на 1-й і 2-й мірных канферэнцыях у Гаазе ў 1899 і 1907.

1-я Гаагская канферэнцыя (1899, 27 дзяржаў-удзельніц) прыняла 3 канвенцыі (пра мірнае вырашэнне міжнар. спрэчак; пра законы і звычаі сухапутнай вайны; пра дастасаванне да марской вайны асноў Жэнеўскай канвенцыі 10.8.1864), а таксама 3 дэкларацыі.

2-я Гаагская канферэнцыя (1907, 44 дзяржавы-ўдзельніцы) прыняла 13 канвенцый: пра мірнае вырашэнне міжнар. спрэчак; пра абмежаванне выпадкаў выкарыстання сілы для спагнання па дагаворных даўгавых абавязацельствах; пра адкрыццё ваен. дзеянняў; пра законы і звычаі сухапутнай вайны; аб правах і абавязках нейтральных дзяржаў і асоб у сухапутнай вайне; пра становішча варожых гандл. суднаў пры адкрыцці ваен. дзеянняў; пра ператварэнне гандл. суднаў у ваенныя; пра ўстаноўку аўтам. кантактных падводных мін; пра бамбардзіроўку марскімі сіламі ў час вайны; пра дастасаванне да марской вайны асноў Жэнеўскай канвенцыі 10.8.1864; пра некаторыя абмежаванні ў карыстанні правам захопу ў марской вайне; пра заснаванне міжнар. прызавога суда; аб правах і абавязках нейтральных краін у марской вайне.

Гаагскія канвенцыі адыгралі значную ролю ў міжнар.-прававой рэгламентацыі правіл вядзення вайны.

2) Канвенцыя 1954 пра абарону культ. каштоўнасцей у час узбр. канфлікту — міжнар. шматбаковае пагадненне, якое абавязвае дзяржавы паважаць і захоўваць у час ваен. дзеянняў культ. каштоўнасці, забараняе іх вываз з акупіраваных тэрыторый.

3) Канвенцыі па міжнар. прыватным праве 1902—05, 1951, 1956, 1961 і інш.

т. 4, с. 407

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)