на́тиск в разн. знач. на́ціск, -ку м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
сдержа́ть сов., в разн. знач. стрыма́ць;
сдержа́ть ло́шадь стрыма́ць каня́;
сдержа́ть на́тиск проти́вника стрыма́ць на́ціск праці́ўніка;
сдержа́ть смех стрыма́ць смех;
сдержа́ть обеща́ние стрыма́ць абяца́нне;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
на́ціск, -ку м.
1. нажи́м, нажима́ние ср., нада́вливание ср.; см. націска́ць 1;
2. нажи́м, давле́ние ср.;
зрабі́ць н. на каго́-не́будзь — оказа́ть нажи́м (давле́ние) на кого́-л.;
пад ~кам абста́він — под давле́нием обстоя́тельств;
3. (движение, направленное на кого-, что-л.) на́тиск;
стры́мліваць н. нато́ўпу — сде́рживать на́тиск толпы́;
4. нажи́м;
піса́ць з ~кам — писа́ть с нажи́мом;
5. ударе́ние ср., нажи́м;
сказа́ць з ~кам — сказа́ть с ударе́нием (нажи́мом);
6. лингв. ударе́ние ср.;
паста́віць н. — поста́вить ударе́ние;
○ узыхо́дны н. — восходя́щее ударе́ние;
сыхо́дны н. — нисходя́щее ударе́ние
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
«БУ́РА І НА́ЦІСК»
(«Sturm und Drang»),
грамадска-літ. рух у Германіі ў 1700—80-я г. (назва ад аднайм. драмы ням. пісьменніка Ф.М.Клінгера; 1776). Найб. значныя прадстаўнікі: І.В.Гётэ і Ф.Шылер (ранні перыяд творчасці), Клінгер, Я.М.Р.Ленц, Г.Л.Вагнер, Г.А.Бюргер, К.Ф.Д.Шубарт, І.Г.Фос. Для творчай практыкі пісьменнікаў «Бура і націск» характэрны пераважна зварот да драматургіі. Яны выступілі з рэзкім пратэстам супраць сац. несправядлівасці, дэспатызму феадалаў, рэліг. і саслоўных ланцугоў грамадства, адстойвалі права асобы на годнасць і свабоднае развіццё. У процілегласць асветніцкаму рацыяналізму і нарматыўнай эстэтыцы класіцызму «бурныя геніі» супрацьпаставілі ідэю самабытнага ва ўсіх праявах «характэрнага мастацтва», патрабавалі адлюстравання моцных пачуццяў, гераічных учынкаў, характараў, не зломленых дэспатычным рэжымам, абвяшчалі культ «арыгінальнага генія» — мастака-творцы. Літ. ўзорамі для іх былі паэмы Гамера і трагедыі У.Шэкспіра. Вырашальнае значэнне ў станаўленні эстэтыкі «Буры і націску» мелі думкі І.Г.Гердэра пра нац. своеасаблівасць мастацтва і яго нар. карані, пра ролю фантазіі і эмацыянальнага пачатку. Моцны пратэст супраць несправядлівасці, характэрны для творчасці прадстаўнікоў руху, дазволіў ням. Асветніцтву ўзняцца да ўзроўню нац.-вызв. задач эпохі.
Літ.:
Неустроев В.П. «Буря и натиск» // Неустроев В.П. Немецкая литература эпохи Просвещения. М., 1958.
А.С.Шаўчэнка.
т. 3, с. 340
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
неотрази́мый
1. неадхі́льны; (непреодолимый) неадо́льны; (непобедимый) неперамо́жны; (убедительный) перакана́ўчы; (непоколебимый) непахі́сны;
неотрази́мый уда́р неадхі́льны ўдар;
неотрази́мый на́тиск неадо́льны на́ціск;
неотрази́мая си́ла неадо́льная (неперамо́жная) сі́ла;
неотрази́мые до́воды непахі́сныя (перакана́ўчыя) до́вады;
2. (восхитительный) чаро́ўны; (захватывающий) захапля́ючы; (обаятельный) прыва́бны; абая́льны, надзвыча́йны;
неотрази́мый го́лос чаро́ўны го́лас;
неотрази́мое впечатле́ние надзвыча́йнае ўра́жанне.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)