на́рд
назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне
|
адз. |
| Н. |
на́рд |
| Р. |
на́рду |
| Д. |
на́рду |
| В. |
на́рд |
| Т. |
на́рдам |
| М. |
на́рдзе |
Крыніцы:
krapivabr2012,
nazounik2008,
piskunou2012,
sbm2012,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
нард (род. на́рду) м., бот. нард
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
нард, ‑у, М ‑дзе, м.
1. Травяністая расліна сямейства валяр’янавых, якая мае мясісты духмяны корань і дробныя кветачкі.
2. Араматычнае рэчыва, якое здабываецца з гэтай расліны.
[Лац. nardus.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нард
(гр. nardos)
1) травяністая расліна сям. валяр’янавых з мясістым духмяным коранем і дробнымі кветкамі, пашыраная ў Гімалаях;
2) араматычнае рэчыва, якое атрымліваюць з гэтай расліны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
◎ Нарт ’упарты чалавек, які хоча усё рабіць па-свойму’ (Бяльк.), ’назола, упарты’ (Юрч. Фраз.), нарт і нард ’упартае, сярдзітае дзіця ці жывёла’ (Нас.), сюды ж нарціцца ’ўпарціцца’ (Юрч. СНС). Згодна з Фасмерам, з *na і *гг > /ъ ’вастрыё, шпень’ (гл. рот), параўн. фразеалагізм лезці на ражон ’быць настырным, упартым’ (гл. Фасмер, 3, 46); вывядзенне Насовічам нард < нарад ’нараджэнне’, параўн. вырадак, рус. урод і пад., здаецца менш пераканальным у сувязі з малой распаўсюджанасцю форм слова з канцавым -д, якія самі маглі ўзнікнуць пад уплывам народнай этымалогіі; балтыйская этымалогія, якую прапанаваў Вяржбоўскі для бел. дыял. нарт, анарт, нард ’дэспат, вупар’ < літ. nartus ’наравісты, упарты’ і якую Лаўчутэ. (Балтизмы, 56) лічыць надзейнай, пры наяўнасці назоўніка nartas /нораў’ і дзеяслова nertėti ’шалець’ здаецца больш пераканальнай, асабліва ўлічыўшы лакальны характар беларускага слова. Параўн., нарат ’чорт’ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)