напа́льваць

дзеяслоў, пераходны/непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. напа́льваю напа́льваем
2-я ас. напа́льваеш напа́льваеце
3-я ас. напа́львае напа́льваюць
Прошлы час
м. напа́льваў напа́львалі
ж. напа́львала
н. напа́львала
Загадны лад
2-я ас. напа́львай напа́львайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час напа́льваючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

напа́льваць несов.

1. (печь и т.п.) ната́пливать;

2. нака́ливать, накаля́ть; прока́ливать;

3. (наготавливать посредством пережигания) нажига́ть;

4. разг. (сжигать в каком-л. количестве) нажига́ть;

1-4 см. напалі́ць

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

напа́льваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да напаліць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напалі́ць, -палю́, -па́ліш, -па́ліць; -па́лены; зак.

1. што і ў чым. Нагрэць паленнем¹ (у 4 знач.).

Н. у хаце.

2. што. Нагрэць да вельмі высокай тэмпературы.

Н. жалеза.

3. чаго. Нагатаваць у нейкай колькасці шляхам перапальвання.

Н. вугалю з дрэва.

4. чаго. Расходаваць у нейкай колькасці (разм.).

Н. электрычнасці на сто рублёў.

|| незак. напа́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. напа́л, -у, м. і напа́льванне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

wyprażać

незак. напальваць

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

напа́львацца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да напаліцца.

2. Зал. да напальваць (гл. напаліць у 1–3 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

напа́льванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. напальваць — напаліць і стан паводле знач. дзеясл. напальвацца — напаліцца.

•••

Лямпа напальвання гл. лямпа.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Раска́хліваць ’напальваць празмерна’ (мсцісл., Юрч. Вытв.). Прэфіксальна-суфіксальнае ўтварэнне ад ка́хля, звычайнай дыялектнай рэалізацыі ка́фля (гл.). Семантычны ланцужок можа выглядаць наступным чынам: ’кафля’ → ’печка з кафлі’ → ’празмерна напальваць (печку).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

нажига́ть несов.

1. (сжигать, расходовать) напа́льваць, спа́льваць;

2. (нагревать, накаливать) разг. напа́льваць, напяка́ць; награва́ць;

нажига́ть печь напа́льваць (награва́ць) печ;

3. (выжигать на поверхности) выпа́льваць;

нажига́ть тавро́ выпа́льваць таўро́;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Кушме́рыць ’горача напальваць печ’ (Нар. словатв.). Параўн. кухлшрыць (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)