надбаўля́ць

дзеяслоў, пераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. надбаўля́ю надбаўля́ем
2-я ас. надбаўля́еш надбаўля́еце
3-я ас. надбаўля́е надбаўля́юць
Прошлы час
м. надбаўля́ў надбаўля́лі
ж. надбаўля́ла
н. надбаўля́ла
Загадны лад
2-я ас. надбаўля́й надбаўля́йце
Дзеепрыслоўе
цяп. час надбаўля́ючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

надбаўля́ць несов., разг. надбавля́ть

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

надбаўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да надбавіць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надбаўля́ць разм. (hin)zúgeben* vt, zúlegen vt, zúschlagen* vt; áufschlagen* vt (цану і г. д.); erhöhen vt, stéigern vt, hében* vt (павысіць);

надбаўля́ць пла́ту за кватэ́ру [жыллё] die Wóhnungsmiete [Míete] erhöhen

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

надбавля́ть несов. надбаўля́ць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

надбаўля́цца, ‑яецца; незак.

Зал. да надбаўляць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

нара́щивать несов.

1. наро́шчваць;

2. (удлинять) надто́чваць; (прибавлять) надбаўля́ць; (накапливать) наро́шчваць, намнажа́ць, намно́жваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

◎ Надалу́жыць Зэканоміць, нагнаць час’ (Сцяц.), ’пажыць добра’ (Сцяшк. Сл.), надалу́жваць ’дабаўляць’ (лях., Сл. ПЗБ), надолу́жыць ’надбавіць, задаволіць патрэбу’, надолу́жваць ’надбаўляць, дапамагаць пакрыць нястачу’ (ТС), параўн.: ja swaje nadałużu (= пакрыю, адраблю, вярну) (Пятк. 2, 192), укр. надолужити ’нагнаць, навярстаць, пакрыць, кампенсаваць, дапоўніць’, ’насаліць; надаесці’, магчыма, сюды і рус. надалуга ’гультайка’. Відаць, корань той жа, што і ў прыметніку недалугі, недалужны ’слабы, хворы’, што суадносіцца (запазычаны?) з польск. niedołężny ’тс’, dolę g а ’сіла, моц; дастатак, запас’ (варыянт dolęka звязваюць з łączyć ’лучыць’, Брукнер, 360); тады першаснае значэнне дзеяслова ’прыдбаць сілу, дастатак’. Згодна з Махэкамг (393), усе славянскія формы (чэш. nedoluźny, польск. niedołężny, укр. недалуга, рус. недолугий) даюць падставу рэканструяваць прасл. *nedolężbriъ і дзеяслоў *nedolęgati з асновай ‑lęg‑, роднаснай ням. langen ’быць дастатковым’, што большасцю даследчыкаў лічыцца праблематычным. Найбольш блізкімі фармальна да разглядаемых усходнеславянскіх слоў з’яўляюцца славен. nadlegovati ’надаядаць, дакучаць’, nadloga ’бяда’, nadlega ’цяжкасць, прыкрасць’, на якія, на думку Бязлая, паўплывала народнаэтымалагічнае збліжэнне з *lęgti, lęźiti (Бязлай, 2, 211), чым, відаць, і тлумачыцца іх семантыка, супадаючая з усходнеславянскай толькі часткова.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)