надае́сці, -дае́м, -даясі́, -дае́сць; -даядзі́м, -даясце́, -даяду́ць; -дае́ш; зак., каму, з інф. і без дап.

Тое, што і надакучыць.

|| незак. надаяда́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

надае́сці

дзеяслоў, непераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Будучы час
адз. мн.
1-я ас. надае́м надаядзі́м
2-я ас. надаясі́ надаясце́
3-я ас. надае́сць надаяду́ць
Прошлы час
м. надае́ў надае́лі
ж. надае́ла
н. надае́ла
Дзеепрыслоўе
прош. час надае́ўшы

Крыніцы: piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

надае́сці, ‑даем, ‑даясі, ‑даесць; ‑даядзім, ‑даясце; зак., каму з інф. і без дап.

Тое, што і надакучыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

надаяда́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да надаесці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Ад’я́да ’надаедлівы’ (Сцяц., зэльв.) да адʼесць. Параўн. надаесці (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Прынаку́чыць ’абрыднуць’ (Некр.). Сцягнутая форма не зафіксаванага, але цалкам магчымага *прынадаку́чыць < надаку́чыцьнадаесці’ (гл.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Набры́днуць ’надакучыць, абрыднуць’ (Бяльк., Сцяшк.), набры́даць ’моцна надаесці’ (Шат.), укр. набрида́ти ’тс’, рус. набри́днуть ’тс’. Гл. бры́днуць, брыда́.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Астачарце́ць ’абрыднуць’ (КТС). Відаць, з рус. осточертетьнадаесці як сто чарцей’, утворанага з цыркумфіксам о‑‑еть (Фасмер, 3, 164; КЭСРЯ, 316).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Нададзе́ць ’надакучыць’ (ваўк., лід., Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.), надодзёцьнадаесці, абрыднуць’ (ТС). Вытворнае ад дадзець ’тс’, што мае адпаведнікі ў іншых славянскіх мовах, на падставе якіх рэканструюецца прасл. *dodeti, прыставачны дзеяслоў ад *deti ’дзеяць, рабіць’, таксама ’гаварыць’; звяртае на сябе ўвагу аднолькавае развіццё семантыкі беларускага і паўднёваславянскіх слоў, параўн. балг. додея, макед. додее, серб.-харв. додщатинадаесці, надакучыць, абрыднуць’, якая развілася на базе першаснага значэння ’дакрануцца, чапляцца’, параўн. тлумачэнне бел. дадзець ’задеть за живое’ (Нас.). Падрабязней гл. Цыхун, БЛ, 1974, 5, 48; ЕСУМ, 2, 102.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Надаку́чыцьнадаесці’ (Бяльк., Сл. ПЗБ), надоку́чыць ’тс’ (ТС), надакушны ’надаедлівы’ (Мат. Гом.), надакучлівы ’тс’ (Сл. ПЗБ), укр. надокучати, рус. надокука ’тое, чым дакучаюць’, надокушитьнадаесці’. Прыставачнае ўтварэнне, параўн. дакука, якое Насовіч тлумачыць як ’турботы з боку наведвальнікаў ці прасіцеляў’, дакуча́ць ’турбаваць просьбамі ці напамінкам пра што-н.’ (Нас.), што звязваюць з *kukati, гл. кукаць, кукаваць ’кукаваць’ і ’знаходзіцца ў прыгнечаным стане, у чаканні чаго-н.’: Я даўно тут кукую (= не магу адлучыцца, прымушаны знаходзіцца на месцы) (Фасмер, 2, 403; БЕР З, 87), або з *kučiti гукапераймальнага характару (Слаўскі, 3, 314–315).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)