наво́й

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. наво́й наво́і
Р. наво́я наво́яў
Д. наво́ю наво́ям
В. наво́й наво́і
Т. наво́ем наво́ямі
М. наво́і наво́ях

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

наво́й, -я, мн. -і, -яў, м. (спец.).

Валік у кроснах, на які навіваюцца ніткі асновы.

|| прым. наво́йны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

наво́й текст. наво́й, -во́я м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наво́й м. (валик в ткацком станке) наво́й

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

наво́й, ‑я, м.

1. Пярэдні і задні валік у кроснах.

2. Абл. Тое, што навіта, наматана, накручана на што‑н. Абвешаны торбамі, Рыгор ішоў, абапіраючыся на кій.. Ногі ў лапцях, з тоўстымі навоямі ануч. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

наво́й м тэкст Kéttbaum m -(e)s, -bäume

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

навой

Том: 18, старонка: 330.

img/18/18-330_1645_Навой.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

Навой ’дэталь у кроснах’ (Бяльк., Гарэц., Тарн., Сцяшк. МГ, Сл. ПЗБ, ТС), навоі ’частка кроснаў’ (Воўк-Лев., Татарк.), навойка ’тс’ (полац., Нар. сл.; Янк. 1, Мат. Гом., ТС). Укр. навій, рус. наво́й, польск. nawój, чэш. návoj, славац. návoj, н.-луж. nawój ’тс’, серб.-харв. дыял. на́вој ’дзве расошкі, на якія кладзецца задняе вараціла пры навіванні асновы’. Да навіваць, віць, параўн. навіць ’наматаць’ (Бяльк.), першапачаткова адносілася, відаць, да задняга вала ў кроснах, пра што сведчыць значэнне серб.-харв. дыялектнай назвы (Машынскі, Kultura, 1, 349), і звязвалася з навіваннем нітак асновы на яго; не выключана, што гэтым словам называлася само навітае прадзіва, пра што можа сведчыць балг. дыял. навой ’тонкая звітая вяроўка, якой абвязваюць абмоткі на нагах’, перанос назвы на вараціла і іншыя дэталі, якія звычайна маюць праславянскія назвы, праз стадыю ’вал з навітым на яго прадзівам’, параўн. докш. Навой — пяць губак і болей (Сл. ПЗБ). Адносна чаргавання гл. Шустар-Шэўц, 994.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

кро́сны, красён і кро́снаў.

1. Ручны ткацкі станок.

Паставіць к.

2. Ніцяная аснова, якая навіваецца на навой станка.

|| памянш. красёнцы, -аў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Ваво́й. Гл. навой.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)