мурло́

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, ніякі род, 1 скланенне

адз.
Н. мурло́
Р. мурла́
Д. мурлу́
В. мурло́
Т. мурло́м
М. мурле́

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

мурло́, -а́, н. (груб.).

Тоўсты і шырокі твар, а таксама чалавек з такім тварам.

Во якое м. наеў.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

мурло́ ср., прост., груб. мурло́, мо́рда ж.

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мурло́ ср.

1. см. мо́рда​I 2;

2. (о человеке) прост., груб. мурло́, -ла́ ср.; мо́рда, -ды ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мурло́, ‑а, н.

Груб. Твар чалавека (тоўсты і шырокі). Гаспадарку глядзеў Лявон — дзябёлы мужчына з чырвоным мурлом. Асіпенка. Конюх адчыніў дзверцы, высадзіў сваё румянае мурло. Брыль. // Чалавек з мурлатым тварам (ужываецца як лаянка).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мурло́ н. груб. Frátze f -, -n, Frésse f -, -n

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Мурло ’хара’, ’тоўсты і шырокі твар чалавека’, ’чалавек з такім тварам’, ’грубы, неахайны’, мурла́ты, мурла́сты ’мардаты’ (ТСБМ, Нас., Шат., Касп., Бяльк., Растарг.; мсцісл., Нар. словатв.; КЭС, лаг.; глус., Янк. Мат.; паўд.-усх., КЭС). Укр. мурло, рус. тамб., сіб. мурло, мурно ’морда жывёлы, рот’, тул. мурле́ ’шчокі’. Даль (2, 941), Гараеў (219) узводзяць да цюрк. murun, burun ’нос’, а заканчэнне ‑ло пад уплывам лексемы ры́ло. Фасмер (3, 13) дапускае анаматапеічнасць. Можна, аднак, дапусціць, што усх.-слав. мурло́ ўтварылася ў выніку кантамінацыі некалькіх лексем як са значэннем ’брудны, неахайны’ (параўн. літ. máura), так і ’шырокая морда, рот, твар, губа, хара’ (параўн. літ. máuėe, terlė́, marmū̃zė, burnà).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

dial​1 [ˈdaɪəl] n.

1. цыфербла́т (гадзінніка)

2. шкала́ (розных прыбораў)

3. дыск (тэлефона)

4. infml, derog. мо́рда, мурло́

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Мурдзе́ль ’тоўсты’ (Пасожжа, Яшк., Бел.-польск. ізал., 153). У выніку кантамінацыі мардзе́ль ’морда’ (параўн. рус. разан. мордель ’тс’) і мурло́ ’тс’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ры́ла ср.

1. (у свиньи) ры́ло;

2. груб. (о лице) ры́ло, мурло́;

3. (у бутылки) го́рло, го́рлышко;

◊ ні ву́ха ні р. — ни у́ха ни ры́ла; ни бельме́са

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)