Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
ме́ркнуцьнесов., прям., перен. ме́ркнуть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ме́ркнуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; пр. меркнуў, ‑нула і мерк, ‑ла; незак.
1. Траціць паступова яснасць; цямнець. У прагаліне паміж дрэў відно было неба. Яно меркла і з кожнай секундай здавалася глыбейшым.Чорны.Водбліскі ад агню то ўспыхвалі, то раптам мерклі, знікалі, праглынутыя цемрай ночы.Лынькоў.
2.перан. Траціць сілу, значэнне; слабець. Мінаюць гады, а веліч нашай рэвалюцыі не меркне.«ЛіМ».У яго [Стафанковіча] душы меркла і траціла сэнс усё іншае, што жыло ў людзях і не належала да тых спраў, якія поўнілі ўсю яго істоту.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ме́ркнуцьразм. verblássen vi (s); erlöschen*vi (s); trübe [fahl] wérden;
ме́ркнуць зо́ркі die Stérne verblássen
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
Ме́ркнуць ’цямнець, паступова траціць яснасць’, ’слабець’ (ТСБМ, Яруш.). Укр.ме́ркнути, рус.ме́ркнуть, н.-луж.smerkaś, в.-луж.smjerkać, ст.-чэш.mrkati, mrknuti, чэш.smrknouti, славац.mrkať sa, mrknúť, славен.mŕkniti, mrkati, серб.-харв.мр̏кнути, макед.мркне се, балг.мръкне се, ст.-слав.мрькнѫти. Прасл.mьrknǫti (аснова merk‑/mork‑ > гл. марока). Самым блізкім і.-е. адпаведнікам будзе ст.-інд.вед.marka‑ ’зацьменне сонца’. Іншыя з асновай *merg‑ (ст.-ісл.myrkr, нарв.myrk, швед.märk, ст.-англ.mierce, ст.-сакс.mirki ’цёмны’, а таксама літ.mérkti ’міргаць, жмурыцца’, лат.mir̃klis ’погляд, імгненне’, гоц.maurgins ’ранак’, ст.-сакс.morgan ’тс’ (Махэк₂, 379; Фасмер, 2, 605; Скок, 2, 467–8; Бязлай, 2, 201). Куркіна (ОЛА, 1972, 215–218) гэту прасл. аснову перадае як mъrk‑, ставячы яе ў рад роднасных mъrg‑ і mъrd‑, якія развіліся з mъr‑ < і.-е.*mer‑.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
паме́ркнуцьгл.меркнуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
зме́ркнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; змерк, -кла; зак.
1.гл.меркнуць.
2.перан. Страціць сілу, значэнне.
Слава змеркла.
|| незак.змярка́ць, -а́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Смерк ‘змярканне’ (ТС), смеро́к ‘тс’ (ПСл). Да меркнуць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
за́раваіза́рыва, ‑а, н.
Водбліск пажару, полымя, агнёў і пад. на небе. Зарава электрычных агнёў над гарадком пачало меркнуць, агні — радзець, а гарадок — траціць ад гэтага свае абрысы.Дуброўскі.Закончан бой, і зарыва пажару То ўспыхне, то суцішыцца ў акне.Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)