меда́ль

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. меда́ль медалі́
Р. медаля́ медалёў
Д. медалю́ медаля́м
В. меда́ль медалі́
Т. медалём медаля́мі
М. медалі́ медаля́х

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023)

меда́ль, -я́, мн. -і́, -ёў, м.

Знак у выглядзе круглай металічнай пласцінкі з якім-н. рэльефным адбіткам і надпісам, што выдаецца як узнагарода або ў памяць аб якой-н. падзеі.

М.

Францыска Скарыны.

Залаты м.

Памятны м.

Адваротны бок медаля — адмоўны бок якой-н. справы.

|| прым. меда́льны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

меда́ль ж. меда́ль, -ля́ м.;

меда́ль «Золота́я Звезда́» меда́ль «Залата́я Зо́рка»;

меда́ль «Серп и Мо́лот» меда́ль «Серп і Мо́лат»;

меда́ль «За боевы́е заслу́ги» меда́ль «За баявы́я заслу́гі»;

меда́ль «За отва́гу» меда́ль «За адва́гу»;

меда́ль «За трудову́ю до́блесть» меда́ль «За працо́ўную до́блесць»;

меда́ль «За трудово́е отли́чие» меда́ль «За працо́ўную адзна́ку»;

меда́ль «За оборо́ну Ленингра́да» меда́ль «За абаро́ну Ленінгра́да»;

меда́ль «За оборо́ну Москвы́» меда́ль «За абаро́ну Масквы́»;

меда́ль «За оборо́ну Оде́ссы» меда́ль «За абаро́ну Адэ́сы»;

меда́ль «За оборо́ну Севасто́поля» меда́ль «За абаро́ну Севасто́паля»;

меда́ль «За оборо́ну Сталингра́да» меда́ль «За абаро́ну Сталінгра́да»;

меда́ль «За оборо́ну Ки́ева» меда́ль «За абаро́ну Кі́ева»;

меда́ль «За оборо́ну Кавка́за» меда́ль «За абаро́ну Каўка́за»;

меда́ль «За оборо́ну Сове́тского Заполя́рья» меда́ль «За абаро́ну Саве́цкага Запаля́р’я»;

«Меда́ль матери́нства» 1-й и 2-й степене́й «Меда́ль мацяры́нства» 1-й і 2-й ступе́ней;

меда́ль Нахи́мова меда́ль Нахі́мава;

меда́ль Ушако́ва меда́ль Ушако́ва;

меда́ль «За взя́тие Берли́на» меда́ль «За ўзя́цце Берлі́на»;

меда́ль «За взя́тие Будапе́шта» меда́ль «За ўзя́цце Будапе́шта»;

меда́ль «За взя́тие Ве́ны» меда́ль «За ўзя́цце Ве́ны»;

меда́ль «За взя́тие Кёнигсбе́рга» меда́ль «За ўзя́цце Кёнігсбе́рга»;

меда́ль «За освобожде́ние Белгра́да» меда́ль «За вызвале́нне Бялгра́да»;

меда́ль «За освобожде́ние Варша́вы» меда́ль «За вызвале́нне Варша́вы»;

меда́ль «За освобожде́ние Пра́ги» меда́ль «За вызвале́нне Пра́гі»;

меда́ль «За побе́ду над Герма́нией в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941—1945 гг.» меда́ль «За перамо́гу над Герма́ніяй у Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941—1945 гг.»;

меда́ль «За до́блестный труд в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941—1945 гг.» меда́ль «За до́блесную пра́цу ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941—1945 гг.»;

меда́ль «За побе́ду над Япо́нией» меда́ль «За перамо́гу над Япо́ніяй»;

меда́ль «Партиза́ну Оте́чественной войны́» 1-й и 2-й степене́й меда́ль «Партыза́ну Айчы́ннай вайны́» 1-й і 2-й ступе́ней;

меда́ль «За восстановле́ние у́гольных шахт Донба́сса» меда́ль «За аднаўле́нне ву́гальных шахт Данба́са»;

меда́ль «В па́мять 800-ле́тия Москвы́» меда́ль «У памя́ць 800-го́ддзя Масквы́»;

меда́ль «В па́мять 300-ле́тия воссоедине́ния Украи́ны с Росси́ей» меда́ль «У па́мяць 300-го́ддзя ўз’ядна́ння Украі́ны з Расі́яй»;

меда́ль «XX лет Рабо́че-Крестья́нской Кра́сной А́рмии» меда́ль «XX гадо́ў Рабо́ча-Сяля́нскай Чырво́най А́рміі»;

меда́ль «За освое́ние цели́нных земе́ль» меда́ль «За асвае́нне цалі́нных зяме́ль»;

меда́ль «За отва́гу на пожа́ре» меда́ль «За адва́гу на пажа́ры»;

меда́ль «За отли́чие в охра́не госуда́рственной грани́цы СССР» меда́ль «За адзна́ку ў ахо́ве дзяржа́ўнай грані́цы СССР»;

меда́ль «За отли́чную слу́жбу по охра́не обще́ственного поря́дка» меда́ль «За выда́тную слу́жбу па ахо́ве грама́дскага пара́дку»;

меда́ль «За спасе́ние утопа́ющих» меда́ль «За выратава́нне тапе́льцаў»;

меда́ль «30 лет Сове́тской А́рмии и Фло́та» меда́ль «30 гадо́ў Саве́цкай А́рміі і Фло́ту»;

меда́ль «40 лет Вооружённых Сил СССР» меда́ль «40 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР»;

меда́ль «50 лет Вооружённых Сил СССР» меда́ль «50 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР»;

меда́ль «За до́блестный труд (За во́инскую до́блесть)» меда́ль «За до́блесную пра́цу (За во́інскую до́блесць)»;

меда́ль «Два́дцать лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941—1945 гг.» меда́ль «Два́ццаць гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941—1945 гг.»;

меда́ль «За восстановле́ние предприя́тий чёрной металлу́рги́и Ю́га» меда́ль «За аднаўле́нне прадпрые́мстваў чо́рнай металу́ргіі По́ўдня»;

меда́ль «В па́мять 250-ле́тия Ленингра́да» ме́даль «У па́мяць 250-го́ддзя Ленінгра́да»;

меда́ль «Ветера́н труда́» меда́ль «Ветэра́н пра́цы»;

меда́ль «За преобразова́ние Нечернозе́мья РСФСР» меда́ль «За пераўтварэ́нне Нечарназе́м’я РСФСР»;

меда́ль «60 лет Вооружённых Сил СССР» меда́ль «60 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР»;

меда́ль «Три́дцать лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941—1945 гг.» меда́ль «Тры́ццаць гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941—1945 гг.»;

меда́ль «За отли́чие в во́инской слу́жбе» 1-й и 2-й степене́й меда́ль «За адзна́ку ў во́інскай слу́жбе» 1-й і 2-й ступе́ней;

меда́ль «Ветера́н Вооружённых Сил СССР» меда́ль «Ветэра́н Узбро́еных Сіл СССР»;

меда́ль «За строи́тельство Байка́ло-Аму́рской магистра́ли» меда́ль «За будаўні́цтва Байка́ла-Аму́рскай магістра́лі»;

меда́ль «За освое́ние недр и разви́тие нефтега́зового ко́мплекса За́падной Сиби́ри» меда́ль «За асвае́нне не́траў і развіццё нафтага́завага ко́мплексу Захо́дняй Сібі́ры»;

меда́ль «Со́рок лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941—1945 гг. меда́ль «Со́рак гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941—1945 гг.»;

меда́льный меда́льны.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

меда́ль, -ля́ м. меда́ль ж.;

м. «Залата́я Зо́рка»меда́ль «Золота́я Звезда́»;

м. «Серп і Мо́лат»меда́ль «Серп и Мо́лот»;

м. «За баявы́я заслу́гі»меда́ль «За боевы́е заслу́ги»;

м. «За адва́гу»меда́ль «За отва́гу»;

м. «За працо́ўную до́блесць»меда́ль «За трудову́ю до́блесть»;

м. «За працо́ўную адзна́ку»меда́ль «За трудово́е отли́чие»;

м. «За абаро́ну Ленінгра́да»меда́ль «За оборо́ну Ленингра́да»;

м. «За абаро́ну Масквы́»меда́ль «За оборо́ну Москвы́»;

м. «За абаро́ну Адэ́сы»меда́ль «За оборо́ну Оде́ссы»;

м. «За абаро́ну Севасто́паля»меда́ль «За оборо́ну Севасто́поля»;

м. «За абаро́ну Сталінгра́да»меда́ль «За оборо́ну Сталингра́да»;

м. «За абаро́ну Кі́ева»меда́ль «За оборо́ну Ки́ева»;

м. «За абаро́ну Каўка́за»меда́ль «За оборо́ну Кавка́за»;

м. «За абаро́ну Саве́цкага Запаля́р’я»меда́ль «За оборо́ну Сове́тского Заполя́рья»;

«М. мацяры́нства» 1‑й і 2‑й ступе́ней — «Меда́ль матери́нства» 1‑й и 2‑й степене́й;

м. Нахі́мавамеда́ль Нахи́мова;

м. Ушако́вамеда́ль Ушако́ва;

м. «За ўзя́цце Берлі́на»меда́ль «За взя́тие Берли́на»;

м. «За ўзя́цце Будапе́шта»меда́ль «За взя́тие Будапе́шта»;

м. «За ўзя́цце Ве́ны»меда́ль «За взя́тие Ве́ны»;

м. «За ўзя́цце Кёнігсбе́рга»меда́ль «За взя́тие Кёнигсбе́рга»;

м. «За вызвале́нне Бялгра́да»меда́ль «За освобожде́ние Белгра́да»;

м. «За вызвале́нне Варша́вы»меда́ль «За освобожде́ние Варша́вы»;

м. «За вызвале́нне Пра́гі»меда́ль «За освобожде́ние Пра́ги»;

м. «За перамо́гу над Герма́ніяй у Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941-1945 гг.»меда́ль «За побе́ду над Герма́нией в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941-1945 гг.»;

м. «За до́блесную пра́цу ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941-1945 гг.»меда́ль «За до́блестный труд в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941-1945 гг.»;

м. «За перамо́гу над Япо́ніяй»меда́ль «За побе́ду над Япо́нией»;

м. «Партыза́ну Айчы́ннай вайны́» 1‑й і 2‑й ступе́неймеда́ль «Партиза́ну Оте́чественной войны́» 1‑й и 2‑й степене́й;

м. «За аднаўле́нне ву́гальных шахт Данба́са»меда́ль «За восстановле́ние у́гольных шахт Донба́сса»;

м. «У па́мяць 800‑го́ддзя Масквы́»меда́ль «В па́мять 800‑ле́тия Москвы́»;

м. «У па́мяць 300‑го́ддзя ўз’ядна́ння Украі́ны з Расі́яй»меда́ль «В па́мять 300‑ле́тия воссоедине́ния Украи́ны с Росси́ей»;

м. «XX гадо́ў Рабо́ча-Сяля́нскай Чырво́най А́рміі»меда́ль «XX лет Рабо́че-Крестья́нской Кра́сной А́рмии»;

м. «За асвае́нне цалі́нных зяме́ль»меда́ль «За освое́ние цели́нных земе́ль»;

м. «За адва́гу на пажа́ры»меда́ль «За отва́гу на пожа́ре»;

м. «За адзна́ку ў ахо́ве дзяржа́ўнай грані́цы СССР»меда́ль «За отли́чие в охра́не госуда́рственной грани́цы СССР»;

м. «За выда́тную слу́жбу па ахо́ве грама́дскага пара́дку»меда́ль «За отли́чную слу́жбу по охра́не обще́ственного поря́дка»;

м. «За выратава́нне тапе́льцаў»меда́ль «За спасе́ние утопа́ющих»;

м. «30 гадо́ў Саве́цкай А́рміі і Фло́ту»меда́ль «30 лет Сове́тской А́рмии и Фло́та»;

м. «40 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР»меда́ль «40 лет Вооружённых Сил СССР»;

м. «50 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР»меда́ль «50 лет Вооружённых Сил СССР»;

м. «За до́блесную пра́цу (За во́інскую до́блесць). У азнаменава́нне 100‑го́ддзя з дня нараджэ́ння Уладзі́міра Ільіча́ Ле́ніна»меда́ль «За до́блестный труд (За во́инскую до́блесть). В ознаменова́ние 100‑ле́тия со дня рожде́ния Влади́мира Ильича́ Ле́нина»;

м. «Два́ццаць гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941-1945 гг.»меда́ль «Два́дцать лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941-1945 гг.»;

м. «За аднаўле́нне прадпрые́мстваў чо́рнай металу́ргіі По́ўдня»меда́ль «За восстановле́ние предприя́тий чёрной металлу́рги́и Ю́га»;

м. «У па́мяць 250‑го́ддзя Ленінгра́да»меда́ль «В па́мять 250‑ле́тия Ленингра́да»;

м. «50 гадо́ў Саве́цкай мілі́цыі»меда́ль «50 лет Сове́тской мили́ции»;

м. «За бездако́рную слу́жбу ва Узбро́еных Сі́лах СССР» 1‑й, 2‑й і 3‑й ступе́неймеда́ль «За безупре́чную слу́жбу в Вооружённых Си́лах СССР» 1‑й, 2‑й и 3‑й степене́й;

м. «Ветэра́н пра́цы»меда́ль «Ветера́н труда́»;

м. «За пераўтварэ́нне Нечарназе́м’я РСФСР»меда́ль «За преобразова́ние Нечернозе́мья РСФСР»;

м. «60 гадо́ў Узбро́еных Сіл СССР»меда́ль «60 лет Вооружённых Сил СССР»;

м. «Тры́ццаць гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941-1945 гг.»меда́ль «Три́дцать лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941-1945 гг.»;

м. «За адзна́ку ў во́інскай слу́жбе» 1‑й і 2‑й ступе́неймеда́ль «За отли́чие в во́инской слу́жбе» 1‑й и 2‑й степене́й;

м. «Ветэра́н Узбро́еных Сіл СССР»меда́ль «Ветера́н Вооружённых Сил СССР»;

м. «За будаўні́цтва Байка́ла-Аму́рскай магістра́лі»меда́ль «За строи́тельство Байка́ло-Аму́рской магистра́ли»;

м. «За асвае́нне не́траў і развіццё нафтага́завага ко́мплексу Захо́дняй Сібі́ры»меда́ль «За освое́ние недр и разви́тие нефтега́зового ко́мплекса За́падной Сиби́ри»;

м. «Со́рак гадо́ў перамо́гі ў Вялі́кай Айчы́ннай вайне́ 1941-1945 гг.»меда́ль «Со́рок лет побе́ды в Вели́кой Оте́чественной войне́ 1941-1945 гг.»;

адваро́тны бок ~ля́ — оборо́тная сторона́ меда́ли

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

меда́ль, ‑я, м.

Знак пераважна ў выглядзе металічнага кружка з якім‑н. рэльефным адбіткам і надпісам для ўзнагароды за асаблівыя заслугі, баявыя і працоўныя подзвігі. Медаль «За адвагу». Медаль «За працоўную доблесць». □ Тры стужкі — адзнакі аб раненнях, ордэны і медалі на гімнасцёрцы самі сабой сведчылі аб .. шляху [Паходні] ў гады вайны. Хадкевіч. // Падобны знак, які выдаецца за выдатныя поспехі ў вучобе або пераможцам конкурсаў, спаборніцтваў. Залаты алімпійскі медаль. □ Уладзімір Ільіч ганарыўся залатым медалём, які ён атрымаў разам з атэстатам сталасці. Чарнышэвіч. // Падобны знак, выпушчаны ў памяць аб якой‑н. гістарычнай падзеі або ў гонар выдатнага дзеяча.

•••

Адваротны бок медаля гл. бок.

[Фр. médaille.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

медаль

т. 10, с. 247

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

меда́ль м Medaille [me´daljə] f -, -n;

па́мятны меда́ль Dnkmünze f -, -n;

узнагаро́дзіць меда́лём mit iner Medaille uszeichnen;

адваро́тны бок меда́ля Khrseite der Medaille

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Меда́ль, мяда́ль ’знак пераважна ў выглядзе металічнага кружка для ўзнагароды’ (ТСБМ, Яруш.). Праз рус. мову запазычана з франц. médaille, якое з італ. medaglia < с.-лац. metallia ’металічная манета’ < лац. metallum ’метал’ (Фасмер, 2, 589; Голуб-Ліер, 307). Формы даўг. мэда́ль, лудз. міда́лекмедаль’, ’медальён’, дзятл. медалёвы ’які мае колер бронзы’ (Сл. ПЗБ, Сцяшк. Сл.) прыйшлі з польск. мовы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

меда́ль

(фр. médaille)

1) металічны знак у выглядзе кружка з рэльефным адбіткам і надпісам для ўзнагароды за асаблівыя заслугі;

2) падобны знак як узнагарода за дасягненні ў навуцы, культуры, за поспехі ў вучобе або перамогу ў конкурсе, спаборніцтве (напр. залаты алімпійскі м.);

3) падобны знак, выпушчаны ў памяць аб якой-н. гістарычнай падзеі або ў гонар выдатнага дзеяча (напр. юбілейны м. у гонар Ф. Скарыны).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

бро́нза, -ы, ж.

1. Сплаў медзі з волавам, свінцом і іншымі металамі.

2. зб. Мастацкія вырабы з такога сплаву.

Выстаўка бронзы.

3. Пра медаль, атрыманы ў спартыўных спаборніцтвах за трэцяе месца (разм.).

Атрымаць бронзу на спаборніцтвах.

|| прым. бро́нзавы, -ая, -ае.

Б. медаль.

Б. загар (цьмяна-залацісты).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)