кіргі́зы, -аў, адз. -гіз, -а, м.

Народ цюркскай моўнай групы, які складае карэннае насельніцтва Рэспублікі Кыргызстан.

|| ж. кіргі́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак.

|| прым. кіргі́зскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

кіргі́зы, ‑аў; адз. кіргіз, ‑а, м.; кіргізка, ‑і, ДМ ‑зцы; мн. кіргізкі, ‑зак; ж.

Народ, які складае карэннае насельніцтва Кіргізскай ССР.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кіргі́зы

т. 8, с. 279

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Кіргізы 1/103; 5/238, 527, 583, 584, 589; 7/432; 9/406 (табл.)

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

кіргі́з,

гл. кіргізы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кіргі́зка,

гл. кіргізы.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кіргі́з

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. кіргі́з кіргі́зы
Р. кіргі́за кіргі́заў
Д. кіргі́зу кіргі́зам
В. кіргі́за кіргі́заў
Т. кіргі́зам кіргі́замі
М. кіргі́зе кіргі́зах

Крыніцы: nazounik2008, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

цю́ркі, -аў, адз. цюрк, -рка, м.

Вялікая група роднасных па мове народаў, да якіх адносяцца татары, азербайджанцы, узбекі, казахі, кіргізы, башкіры, туркмены, якуты, туркі і інш.

|| прым. цю́ркскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

цю́ркі, ‑аў; адз. цюрк, ‑а, м.; цюрчанка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. цюрчанкі, ‑нак; ж.

Вялікая група роднасных па мове народаў, да якіх адносяцца татары, азербайджанцы, узбекі, казахі, кіргізы, башкіры, туркмены, якуты, туркі і інш.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ВАЛІХА́НАЎ Чакан Чынгісавіч

(1835, урочышча Кушмурун Кустанайскай вобл., Казахстан — кастр. 1865),

казахскі асветнік-дэмакрат, гісторык, этнограф і фалькларыст. Чл. Рус. геагр. т-ва (1860). Скончыў Омскі кадэцкі корпус (1853). Удзельнік навук. экспедыцый у Сярэднюю Азію, Казахстан і Зах. Кітай, аўтар даследаванняў па гісторыі і культуры народаў гэтых краін. У працах «Кіргізы» (так называлі тады казахаў; 1856—58, апубл. 1958), «Сляды шаманства ў кіргізаў», «Кіргізскае радаслоўе» (абедзве апубл. 1904) матэрыялы па гісторыі, этнаграфіі, культуры казахаў. Зрабіў мноства этнаграфічна дакладных жанравых, партрэтных і пейзажных замалёвак да сваіх навук. і пуцявых дзённікаў. Артыкулы «Паданні і легенды Вялікай Кіргіз-Кайсацкай арды», «Нарысы Джунгарыі» і інш. пра вусную нар. творчасць казахаў, асаблівасці імправізатарскага майстэрства акынаў, віды песень і рытміку казахскага верша. Упершыню запісаў і пераклаў на рус. мову частку кірг. нар. эпасу «Манас».

Тв.:

Рус. пер. — Собр. соч. Т. 1—5. Алма-Ата, 1984—85.

Літ.:

Сегизбаев О.А. Исследователь, мыслитель. Алма-Ата, 1974;

Стрелкова М. Валиханов. 2 изд. М., 1990.

т. 3, с. 481

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)