кле́тачнай праніка́льнасці тэо́рыі

т. 8, с. 331

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

кле́тачны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. кле́тачны кле́тачная кле́тачнае кле́тачныя
Р. кле́тачнага кле́тачнай
кле́тачнае		 кле́тачнага кле́тачных
Д. кле́тачнаму кле́тачнай кле́тачнаму кле́тачным
В. кле́тачны (неадуш.)
кле́тачнага (адуш.)		 кле́тачную кле́тачнае кле́тачныя (неадуш.)
кле́тачных (адуш.)
Т. кле́тачным кле́тачнай
кле́тачнаю		 кле́тачным кле́тачнымі
М. кле́тачным кле́тачнай кле́тачным кле́тачных

Крыніцы: krapivabr2012, piskunou2012, prym2009, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

ны́рачна-кле́тачны

прыметнік, адносны

адз. мн.
м. ж. н. -
Н. ны́рачна-кле́тачны ны́рачна-кле́тачная ны́рачна-кле́тачнае ны́рачна-кле́тачныя
Р. ны́рачна-кле́тачнага ны́рачна-кле́тачнай
ны́рачна-кле́тачнае		 ны́рачна-кле́тачнага ны́рачна-кле́тачных
Д. ны́рачна-кле́тачнаму ны́рачна-кле́тачнай ны́рачна-кле́тачнаму ны́рачна-кле́тачным
В. ны́рачна-кле́тачны (неадуш.)
ны́рачна-кле́тачнага (адуш.)		 ны́рачна-кле́тачную ны́рачна-кле́тачнае ны́рачна-кле́тачныя (неадуш.)
ны́рачна-кле́тачных (адуш.)
Т. ны́рачна-кле́тачным ны́рачна-кле́тачнай
ны́рачна-кле́тачнаю		 ны́рачна-кле́тачным ны́рачна-кле́тачнымі
М. ны́рачна-кле́тачным ны́рачна-кле́тачнай ны́рачна-кле́тачным ны́рачна-кле́тачных

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

някле́тачны, ‑ая, ‑ае.

Спец. Які не мае клетачнай будовы. Няклетачнае рэчыва. Няклетачныя расліны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

плазмо́ліз

(ад плазма + -ліз)

адслойванне пратапласта ад клетачнай сценкі пры ўздзеянні на клетку гіпертанічным растворам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ту́ргар

(п.-лац. turgor, ад turgere = набракнуць, напоўніцца)

стан напружання клетачнай абалонкі ў раслін, выкліканы ціскам яе змесціва.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

фрагмапла́ст

(ад гр. phragmos = перагародка + -пласт)

унутрыклетачная пласцінка, зачатак клетачнай сценкі, які ўзнікае пры дзяленні клетак большасці раслін.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ГЕМІЦЭЛЮЛО́ЗЫ

(ад гемі... + цэлюлоза),

група поліцукрыдаў вышэйшых раслін, якія ўваходзяць разам з цэлюлозай у састаў клетачнай сценкі. Найб. пашыраны глюкуранаксіланы, глюкамананы, галактаглюкамананы. Агульная колькасць геміцэлюлозы ў раслінах можа дасягаць 40%. Разам з лігнінам выконваюць функцыю аморфнага цэментуючага рэчыва.

т. 5, с. 148

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

мікапла́змы

(ад міка- + плазма)

вельмі дробныя мікраарганізмы, якія не маюць клетачнай сценкі; пашыраны ў вадаёмах, сцёкавых водах, тканках раслін і інш.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АРХЕБАКТЭ́РЫІ,

мікраарганізмы пракарыётнага тыпу. Адкрыты ў 1970-я г. Ад іншых пракарыётаў адрозніваюцца хім. будовай макрамалекул, напр. нуклеатыднымі паслядоўнасцямі 16S рыбасамальнай РНК, саставам мембранных ліпідаў, клетачных сценак і інш., і здольнасцю ажыццяўляць унікальныя біяхім. працэсы. Поруч з эўкарыётамі і эўбактэрыямі (сапраўдныя бактэрыі) складаюць адзін з кірункаў клетачнай эвалюцыі. Уключаюць бактэрыі, якія існуюць у экстрэмальных умовах: метанаўтваральныя архебактэрыі, экстрэмальныя галафілы (існуюць пры высокіх канцэнтрацыях хларыду натрыю), архебактэрыі без клетачнай сценкі, архебактэрыі, што аднаўляюць сульфаты, і экстрэмальныя тэрмафілы, якія метабалізуюць малекулярную серу. Хемалітатрофныя віды архебактэрый перспектыўныя для выкарыстання ў біягідраметалургіі, а таксама для абяссервання некандыцыйнага каменнага вугалю; метанаўтваральныя архебактэрыі могуць быць карысныя як прадуцэнты вітаміну B12 і метану.

А.М.Капіч.

т. 1, с. 524

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)