кату́рны, -наў (ед. кату́рн м.) театр., ист., перен. коту́рны

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

кату́рны

т. 8, с. 179

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

кату́рны, ‑аў; адз. катурн, ‑а, м.

Від абутку з высокай падэшвай, які надзяваўся трагічнымі акцёрамі старажытнага грэчаскага і рыжскага тэатраў для надання фігуры велічнасці. / у перан. ужыв. Па другі дзень пасля прэм’еры я ўжо хадзіў па калідорах гімназіі на катурнах славы. Рамановіч.

[Грэч. kóthornoi.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

кату́рны

(лац. cothurni, ад гр. kothornoi)

1) абутак з высокай падэшвай, які надзявалі антычныя акцёры, каб надаць паставе велічнасць;

2) перан. пыхлівасць, надзьмутасць.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

кату́рн

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, мужчынскі род, 1 скланенне

адз. мн.
Н. кату́рн кату́рны
Р. кату́рна кату́рнаў
Д. кату́рну кату́рнам
В. кату́рн кату́рны
Т. кату́рнам кату́рнамі
М. кату́рне кату́рнах

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

Кату́рн ’катурн’ (ТСБМ, БРС). Рус. кату́рны ’абутак антычных артыстаў’, укр. кот́урни, польск. koturny, чэш. kothurny, балг. коту́рна і г. д. У бел. мове, магчыма, непасрэднае запазычанне з рус. мовы. У рус. мове слова з’явілася ў канцы XVIII ст. (упершыню адзначаецца ў слоўніку ў 1803–1804 гг.). Паводле Шанскага, 2, К, 360, запазычанне з лац. або грэч. мовы. Параўн. ст.-грэч. назву κόθορνος ’высокі паляўнічы бот’, потым ’высокі абутак трагічных акцёраў’ (адсюль лац. cothurnus ’тс’). Гл. яшчэ Encyklopedie antiky. — Academia, Praha, 1974. с. 313; Lexikon der Antike. — Leipzig, 1979, с. 296–297.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

koturny

koturn|y

мн.

1. катурны;

2. танкеткі (абутак на тоўстай падэшве);

zejść z ~ów — спусціцца з хадуль; стаць натуральным

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)