капу́ста

назоўнік, агульны, неадушаўлёны, неасабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз.
Н. капу́ста
Р. капу́сты
Д. капу́сце
В. капу́сту
Т. капу́стай
капу́стаю
М. капу́сце

Крыніцы: krapivabr2012, nazounik2008, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

капу́ста, -ы, ДМ -сце, ж.

1. Агародная расліна, лісце якой звіваецца ў качаны, а таксама самі качаны.

Шаткаваць капусту.

2. Вараная страва з крышанага качана гэтай расліны.

Міска гарачай капусты.

○

Марская капуста — марскія водарасці, якія ўжыв. як ежа і як лячэбны сродак.

|| прым. капу́сны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

капу́ста капу́ста, -ты ж.;

цветна́я капу́ста цвятна́я капу́ста;

за́ячья капу́ста бот. за́йцава капу́ста;

морска́я капу́ста (водоросли) марска́я капу́ста;

◊

изруби́ть в капу́сту пасячы́ на капу́сту;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

капу́ста ж.

1. капу́ста;

2. кул. щи ед. нет;

○ зае́чая к. — за́ячья капу́ста;

марска́я к. — морска́я капу́ста;

цвятна́я к. — цветна́я капу́ста

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

капу́ста, ‑ы, ДМ ‑сце, ж.

1. Агародная расліна, лісце якой звіваецца ў качаны, а таксама самі качаны, якія ідуць у ежу. Садзіць капусту. Шаткаваць капусту. □ Усе лета вазілі [калгаснікі] агуркі, памідоры, капусту на калгасны рынак. Шамякін. Тут жа на лабяку паўз дарогі жанчыны секлі лысыя качаны капусты. Дуброўскі.

2. Вараная страва з крышанага качана гэтай расліны. Шчаслівая цётка Палашка тым часам падае на стол міску гарачай капусты. Якімовіч.

•••

Зайцава капуста — тое, што і кісліца.

Марская капуста — марскія водарасці, якія ўжываюцца як ежа і як лячэбны сродак.

Цвятная капуста — асобы від капусты, суквецце якой ідзе ў ежу.

Крышыць на капусту гл. крышыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

капу́ста ж Kohl m -s, -e, Kraut n -(e)s;

каляро́вая капу́ста Blúmenkohl m;

кача́нная капу́ста Kópfkohl m;

белакача́нная капу́ста Wéißkohl m;

брусэ́льская капу́ста Rósenkohl m;

кі́слая капу́ста Sáuerkohl m, Sáuerkraut n;

марска́я капу́ста Séekohl m

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

капу́ста,

род кветкавых раслін.

т. 8, с. 31

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

капу́ста,

традыцыйная бел. страва.

т. 8, с. 32

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

капуста

Том: 14, старонка: 273.

img/14/14-273_1785_Капуста.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

Капу́ста ’агародная расліна Brassica oleracea L.’ ’страва з капусты’ (ТСБМ, Касп., Грыг., Бес., Бяльк., Яруш., Сцяшк., Сержп. Грам.; полац. Нар. сл.), ’кіслая страва з буракоў, морквы, часам і з капусты’ (Нік. Очерки); ’гульня’ (гродз. Нар. словатв.); капу́сціцца ’раскошна садзіцца, рассядацца’ (Яўс.). Укр. капу́ста ’капуста’ і ка́пуст ’бручка’, рус. капу́ста, ст.-рус. капуста (страва) (XII ст.), польск. kapusta, чэш. kapusta, славац. kapusta, славен. прэкмур. kapȗsta і kȃpus, kapús, серб.-харв. ка̀пуста ’жаўтазель, Genista L.’ макед., балг. капу́ста, капу́ска і ка́пус ’капуста’, ст.-балг. капоуста (XI ст.). Вандруючае культурнае слова, якое ўзыходзіць да с.-лац. compos(i)ta ’(змешаная, складзеная) кансерваваная, кіслая капуста’, параўн. таксама італ. composta ’мешань’, ’кампот’, швейц. kāpu(s)ta ’кіслая капуста’, а таксама ст.-в.-ням. kumpóst, с.-в.-ням. kumpóst, kompóst ’тс’ > ст.-польск. kompost ’тс’ (XV ст.), пазней kampust, kanpust, kańpust ’кіслае малако’. Пачатковае ka‑ ўзнікла ў выніку кантамінацыі групы раманскіх слоў, якія паходзяць з с.-лац. capitium ’галоўка капусты’ (< caput ’галава’) > італ. capuccio ’качанная капуста’; зах.-ням. Kappus, с.-в.-ням. kappȗz, kabez. Літ-pa: Бернекер, 218; Брукнер, 218; Слаўскі, 2, 62–63; Фасмер, 2, 188; БЕР, 2, 225; ЕСУМ, 2, 378–379; Бязлай, 2, 18.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)