камандзір, ✂, м.

Начальнік вайсковай часці, падраздзялення, ваеннага судна.

  • К. палка.
  • К. крэйсера.
  • Развялося тут камандзіраў! (перан. пра таго, хто любіць камандаваць, аддаваць загады; разм.).

|| прым. камандзірскі, ✂.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

камандзі́р м. команди́р

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)

камандзі́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Начальнік вайсковай часці, падраздзялення, ваеннага судна. К. палка. К. крэйсера.

2. Пра таго, хто любіць камандаваць, аддаваць загады (разм.). Развялося тут камандзіраў!

|| прым. камандзі́рскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс, часткова)

камандзі́р, ‑а, м.

Начальнік вайсковай часці, падраздзялення, ваеннага судна. Камандзір палка. Камандзір атрада. Камандзір узвода. □ Сцяпан быў ужо камандзірам у марскім флоце, а Марыля закончыла будаўнічы тэхнікум. Кулакоўскі. // Разм. Аб кіраўніку якога‑н. прадпрыемства, арганізацыі і інш. Камандзір прадпрыемства. Камандзір вытворчасці. // Разм. жарт. Пра чалавека, які любіць распараджацца, камандаваць. — З’явіўся, кажуць, на нашу галаву камандзір, герой! Паслядовіч. — Падумаеш..! Абраўся яшчэ камандзір! Колас.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

камандзі́р м вайск Kommandeur [-´dø:r] m -(e)s, -e, Führer m -s, -; Chef [ʃɛf] m -s, -s;

камандзі́р дывізіёна Ábteilungskommandeur m;

камандзі́р батарэ́і Batteríechef m;

камандзі́р палка́ Regiméntskommandeur m;

камандзі́р ро́ты Kompaníechef m;

камандзі́р карабля́ Schíffskommandant m -en, -en;

камандзі́р ко́рпуса Kórpskommandeur [´ko:r-] m;

камандзі́р та́нка Pánzerkommandant m -en, -en;

агульнавайско́вы камандзі́р Trúppenführer m -s, -

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

Камандзі́р ’начальнік вайсковай часці, падраздзялення, ваеннага судна’ (ТСБМ), къмандзе́р ’чалавек, які ў час работы любіць камандаваць іншымі’ (міёр., З нар. сл.), камандзе́р ’тс’ (Грыг., Яруш., Нас.), камандзе́рка ’жанчына ў гасціне, якая зацягвае песні, пачынае забавы, гульні, забаўнік’ (Нас.). Форма з ‑ір несумненна запазычана праз рус. мову (у якой існуе з канца XVII ст.). Форма з ‑ер, відаць, больш старая; параўн. ст.-рус. кумендеръ ’званне высокага рангу ў духоўна-рыцарскім ордэне’ (XIV ст.), ст.-польск. komender (XV ст.), хаця на яе аказала ўплыў форма камандзір, першакрыніца якой франц. commandeur ’камандзір’ (Шанскі, 2 (К), 222).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

военачальнік, ✂, м.

Вайсковы або флоцкі начальнік, камандзір (звычайна вышэйшы).

  • Вопытны в.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

камандзірскі, ✂.

  1. гл. камандзір.

  2. перан. Уласцівы камандзіру, начальніцкі.

    • К. голас.
    • К. тон.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

commander [kəˈmɑ:ndə] n. камандзі́р, кама́ндуючы

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

команди́р камандзі́р, -ра м.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)