зы́каць

дзеяслоў, непераходны, незакончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне

Цяперашні час
адз. мн.
1-я ас. зы́каю зы́каем
2-я ас. зы́каеш зы́каеце
3-я ас. зы́кае зы́каюць
Прошлы час
м. зы́каў зы́калі
ж. зы́кала
н. зы́кала
Загадны лад
2-я ас. зы́кай зы́кайце
Дзеепрыслоўе
цяп. час зы́каючы

Крыніцы: dzsl2007, krapivabr2012, piskunou2012, sbm2012, tsblm1996, tsbm1984.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)

зы́каць несов., разг. зы́кать

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зы́каць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да зыкнуць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

зы́кнуць, -ну, -неш, -не; -ні; зак. (разм.).

1. Голасна і рэзка, адрывіста крыкнуць, закрычаць.

2. Утварыць рэзкі, моцны гук.

|| незак. зы́каць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. зы́канне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

зыкать несов., прост. зы́каць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

зы́канне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. зыкаць — зыкнуць, а таксама гукі гэтага дзеяння. Зыканне пчол.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

раззы́кацца, ‑аецца; зак.

Разм. Пачаць моцна і доўга зыкаць. На беразе раззыкаліся авадні і розная іншая драбяза. Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Прызы́каць экспр.’прыбегчы (толькі пра кароў)’ (шуміл., Сл. ПЗБ). Да зы́каць, зы́кацца ’бегаць з ровам; гаворыцца пра кароў, бегаючых ў час летняй спякоты ад укусаў насякомых, якіх называюць зы́каўкамі’ (Нас.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Зыґава́ць ’уцякаць ад насякомых’, зыкава́ць ’тс’ (Сл. паўн.-зах.). Ад зык 2 (гл.) утвараецца зыкаць, зыкацца ’бегаць ад укусаў насякомых’, адкуль з суфіксам ‑ва‑ і зыкаваць, зыкавацца. Форма з г экспрэсіўна-ўмацаваны варыянт зыкаваць.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Зі́каць ’груба пакрыкваць’ (слонім., клец., Жыв. сл.). Рус. дыял. зыкать ’крычаць’, ’бегаць ад укусаў’ (ад зык 1 ’рэзкі гук’ і зык 2 ’авадзень’ > ’непакой ад аваднёў’), зи́кать ’бегаць ад укусаў’, укр. зикати ’крычаць’. Зікаць, відаць, кантамінацыя не поўнасцю зафіксаваных у бел. мове форм і значэнняў, адпаведных рус.: зыкаць дало значэнне ’крычаць’, а зікаць — форму. Параўн. зыкацца.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)